1.Lý do chọn đề tài Mỗi dân tộc có những truyền thống riêng trong quá trình phát triển và xây dựng đất nước. Trải qua hơn bốn nghìn năm xây dựng và bảo vệ đất nước, dân tộc Việt Nam đã hình thành một hệ nhưng giá trị truyền thống, đó là chủ nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc; tình đoàn kết, tương thân tương ái lẫn nhau; là những giá trị về gia đình, văn hóa, phong tục tập quán và rất nhiều những hệ giá trị quý báu mà cha ông ta đã đúc rút và truyền lại cho các thế hệ sau. Trải qua một thời gian dài như vậy, những giá trị truyền thống của dân tộc vẫn không hề bị mất đi mà ngược lại nó càng được bảo tồn và phát huy trong đời sống của nhân dân. Điều đó đòi hỏi phải nhận thức đúng đắn vấn đề kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc, tạo tiền đề cho việc xây dựng những chuẩn mực đạo đức mới phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội. Khi đề cập đến việc xây dựng nền văn hóa vô sản, Lênin đã từng chỉ rõ: “Không phải là nghĩ ra một thứ văn hóa vô sản mới mà là phát triển những kiểu mẫu ưu tú, những kết quả tốt nhất của nền văn hóa hiện tồn, xét theo quan điểm thế giới quan của chủ nghĩa Mác và những điều kiện của đời sống và của cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản trong thời đại chuyên chính vô sản” Trong suốt hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc và nhất là sau thời kỳ đất nước ta giành được độc lập dân tộc, những giá trị truyền thống dân tộc lại càng được khơi dậy và ăn sâu vào mỗi con người, đi vào cuộc sống của người dân như những giá trị tinh thần, trở thành sức mạnh chiến đấu để xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Xã hội càng phát triển thì truyền thống dân tộc càng được củng cố và phát huy. Trong quá trình phát triển đất nước, Đảng ta luôn coi trọng vấn đề phát huy giá trị truyền thống dân tộc, coi đây là một trong những công tác nghiên cứu và là một nhiệm vị chính trị mà Đảng và nhân dân cùng tiến hành để khơi dậy tinh thần yêu nước, tinh thần đoàn kết sức mạnh, làm cho truyền thống dân tộc được củng cố vững mạnh. Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương tại Đại hội VIII khẳng định: “Trong điều kiện kinh tế thị trường và mở rộng giao lưu quốc tế, phải đặc biệt quan tâm giữ gìn và nâng cao bản sắc văn hóa dân tộc; kế thừa và phát huy truyền thống đạo đức, tập quán tốt đẹp và lòng tự hào dân tộc”. Hiện nay, những giá trị truyền thống dân tộc, bên cạnh sự phát triển, cũng cố và đc giữ gìn thì cùng với quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa, và xu thế toàn cầu về kinh tế – xã hội, những giá trị truyền thống của dân tộc ta đang bị đe dọa và bị làm xấu đi. Vì vậy, làm sao phát triển những giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam theo định hướng Xã hội chủ nghĩa phù hợp với sự phát triển của còn người – xã hội Việt Nam tính quy luật chung đó có những biểu hiện đặc thù tùy theo từng lĩnh vực và điều kiện lịch sử – cụ thể của từng dân tộc. Việc nhận thức sâu sắc các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc và định hướng việc kế thừa nó một cách đúng đắn là đòi hỏi tất yếu và cấp bách. Cũng như xu thế phát triển của thế giới cùng với các quốc gia trong khu vực đang là một vấn đề lớn đặt ra hiện nay. Chính vì tính cấp thiết như vậy nên chúng tôi chọn vấn đề “Giá trị của truyền thống dân tộc trong quá trình phát triển đất nước theo định hướng XHCN” làm đề tài nghiên cứu. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Vấn đề Giá trị truyền thống dân tộc trong quá trình phát triển đất nước theo định hướng XHCN đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà chính trị, triết học, xã hội học, sử học, dân tộc học trong và ngoài nước. Đã có nhiều bài viết đề cập đến nội dung này trên các báo, tạp chí thể hiện quan điểm của các tác giả về truyền thống dân tộc hiện nay. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu và các bài viết của các tác giả chỉ đề cập đến những khía cạnh của truyền thống dân tộc hoặc đi sâu vào một truyền thống tự hào của dân tộc như truyền thống yêu nước, truyền thống gia đình, truyền thống văn hóa Việt Nam chứ chưa có một công trình nghiên cứu cụ thể nào về truyền thống dân tộc nói chung theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trên cơ sở quan điểm của Đảng và Nhà nước, cùng với những nghiên cứu có giá trị của các tác giả, chúng tôi tiếp thu có chọn lọc những thành quả của các nhà khoa học và bám sát yêu cầu thực tiễn đối với vấn đề giá trị truyền thống theo định hướng XHCN. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài Mục đích của đề tài là làm rõ sự phát triển, hạn chế và tồn tại những giá trị truyền thống của Việt Nam hiện nay, đồng thời cũng đưa ra nhưng phương hướng để phát huy những giá trị truyền thống này, trở thành sức mạnh để phát triển đất nước trên con đường xây dựng CNXH của Việt Nam. 4. Giới hạn nghiên cứu đề tài Đề tài không đi sâu phân tích các giá trị truyền thống mà chỉ khái quát các vấn đề của giá truyền thống dân tộc theo định hướng XHCN, tầm quan trọng của giá trị truyền thống dân tộc đối với sự phát triển xã hội. 5. Cơ sở lý luận và Phương pháp nghiên cứu đề tài Cơ sở lý luận của đề tài là các quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các Văn kiện của Đảng Cộng sản Việt Nam liên quan đến vấn đề giá trị truyền thống dân tộc trong quá trình phát triển đất nước theo định hướng XHCN. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng các tác phẩm, các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học trong và ngoài nước, nhất là các nhà triết học, sử học, dân tộc học, văn hóa học. của Việt Nam có liên quan trực tiếp đến nội dung đề cập trong đề tài. Về phương pháp nghiên cứu, đề tài chủ yếu sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, chú ý vận dụng tổng hợp các nguyên tắc phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, trong đó chú ý sử dụng phương pháp lịch sử và lôgic, phân tích và tổng hợp. Ngoài ra, luận án còn sử dụng phương pháp hệ thống, phương pháp đối chiếu, phương pháp điều tra xã hội học. trên cơ sở quán triệt nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Góp phần vào việc nhận thức vai trò, tác dụng to lớn và lâu dài của các giá trị truyền thống trong sự phát triển của xã hội Việt Nam. Góp phần làm sáng tỏ việc định hướng quá trình hình thành các giá trị truyền thống dân tộc của con người và xã hội Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới hiện nay. 8. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảm, đề tài còn có 3 chương với 10 mục. Chương I: Một số vấn đề về giá trị truyền thống Chương II:Giá trị truyền thống ở Việt Nam trước xu thế toàn cầu hóa Chương III: Phương hướng xây dựng và phát huy truyền thống dân tộc theo định hướng XHCN