Thực hiện Chỉ thị số 1408/CT-TTg ngày 01/9/2009 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội chủ trì và phối hợp với các Bộ ngành liên quan xây dựng Chương trình quốc gia Bảo vệ trẻ em giai đoạn 2011 – 2015, trình Thủ tướng Chính phủ trong năm 2010. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã thành lập Ban soạn thảo, tổ biên tập, triển khai các hoạt động nghiên cứu, dự thảo đề cương, hội thảo kỹ thuật; dự thảo văn kiện chương trình; hội thảo quốc gia xin ý kiến các Bộ ngành và một số địa phương. Kết quả nghiên cứu và hội thảo chuyên gia đã đi đến thống nhất cao về sự cần thiết phải hình thành chương trình quốc gia bảo vệ trẻ em giai đoạn 2011-2015 với những lý do cơ bản sau đây: (i) Công cuộc đổi mới do Đảng cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo đã giúp cho nền kinh tế nước ta liên tục tăng trưởng ở mức cao, bình quân trên 7% năm; GDP bình quân đầu người đã tăng lên khoảng 1.300 đôla vào năm 2010; tỷ lệ dân số tiếp cận với giáo dục, y tế, nước sạch và các phúc lợi xã hội khác cũng không ngừng được nâng cao và chất lượng ngày càng tốt hơn, chất lượng cuộc sống của trẻ em cũng được cải thiện và nâng cao đáng kể. Tuy nhiên, kinh tế càng phát triển thì việc phân hóa giàu nghèo cũng có xu hướng gia tăng, điều này đã tạo nên sự bất bình đẳng về cơ hội được sống, được bảo vệ và phát triển giữa nhóm trẻ em HCĐB, trẻ em nghèo với các nhóm trẻ em khác. (ii) Việc thực hiện Quyết định số 23/2001/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em Việt Nam giai đoạn 2001 – 2010 cũng đạt được những kết quả đáng khích lệ, các mục tiêu về y tế và giáo dục cơ bản đều đạt so với kế hoạch đề ra. Tuy vậy, các mục tiêu về bảo vệ trẻ em, vui chơi giải trí có nguy cơ không đạt vào năm 2010. (iii) Tình trạng sao nhãng, ngược đãi, xâm hại tình dục, bạo lực, buôn bán, mại dâm, sử dụng văn hóa phẩm khiêu dâm trẻ em, sử dụng trẻ em làm việc trong điều kiện tồi tệ, tình trạng tảo hôn ở lứa tuổi trẻ em và người chưa thành niên vẫn chưa được phòng ngừa và ngăn chặn một cách có hiệu quả; thậm chí có vụ việc nghiêm trọng và tồn tại trong thời gian dài, gây dư luận bức xúc trong xã hội. Tình trạng trẻ em lang thang, trẻ em nghiện ma tuý, trẻ em bị nhiễm HIV, trẻ em vi phạm pháp luật vẫn xảy ở nhiều nơi với diễn biến và tính chất ngày càng phức tạp. Bên cạnh đó môi trường sống vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây rủi ro chưa được loại bỏ, do vậy hàng năm vẫn có một số lượng lớn trẻ em rơi vào hoàn cảnh đặc biệt. (iv) Tính đến năm 2009, cả nước vẫn còn 1,53 triệu trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt chiếm 6% so với tổng số trẻ em và chiếm 1,79% so với dân số. Nếu tính cả nhóm trẻ em nghèo (2,75 triệu), trẻ em bị bạo lực, trẻ em bị buôn bán và trẻ em bị tai nạn thương tích thì tổng cộng có khoảng 4,28 triệu chiếm 5% dân số và khoảng 18,2% so với tổng số trẻ em. Đa phần nhóm trẻ này vẫn gặp nhiều rào cản trong việc tiếp cận với các dịch vụ và phúc lợi xã hội dành cho trẻ em.