Hồi giáo là một trong 3 tôn giáo lớn nhất thế giới. Tuy ra đời muộn nhƣng nó đƣợc coi là một hiện tƣợng tôn giáo bởi số lƣợng tín đồ tăng lên một cách nhanh chóng. Hồi giáo xuất phát từ Ả Rập, do đó khi nói tới tôn giáo này ngƣời ta thƣờng nghĩ ngay tới vùng đất “Nghìn lẻ một đêm”. Ngƣời Ả Rập chỉ chia sẻ một nền văn hóa chung gọi là văn hóa Ả Rập, trong đó Hồi giáo chỉ là một thành tố cấu thành chứ không phải yếu tố quyết định để ngƣời ta xem Hồi giáo chính là Ả Rập. Trong lịch sử, những ngƣời theo đạo Hồi thƣờng đƣợc xem là những ngƣời trung thành, thông minh và luôn có ý chí vƣơn lên và có thể sẵn sàng tử vì đạo. Đó cũng là lí do mà ngƣời Ả Rập theo đạo Hồi đã sáng tạo ra một nền văn hóa Hồi giáo mà ảnh hƣởng của nó đã lan rộng khắp thế giới, trong đó thời kì phát triển nhất của nền văn hóa này là từ thế kỉ VII đến thế kỉ thứ XV- giai đoạn mà các sử gia thƣờng gọi là “thời kì văn minh Hồi giáo” – bắt đầu từ khi Mohhamad sáng lập ra tôn giáo này cho tới lúc Đế chế Andalusia sụp đổ (1492) và xứ này bị quân Mông Cổ tấn công và tiêu diệt. Đây là giai đoạn mà ngƣời Ả Rập tự hào nhất vì trong suốt tám thế kỉ từ sau khi Hồi giáo ra đời, họ đã mang tôn giáo của mình truyền đi khắp châu Á và cả châu Âu lúc này đang trong đêm trƣờng trung cổ và từ đó Hồi giáo đã kết hợp với nền văn hóa bản địa để ra đời một nền văn minh đƣợc gọi là “văn minh Hồi giáo”. Những ngƣời Ả Rập đã tạo ra một nền văn hóa đặc sắc, mang đậm tính chất tôn giáo và sự toàn tâm, toàn ý của những ngƣời Hồi giáo đối với tôn giáo của mình. Hồi giáo không phải là mẫu số chung của nền văn hóa Ả Rập nhƣng nó mang tính chất quyết định đối với nền văn hóa này, đã tạo ra nét đặc trƣng riêng biệt không lẫn vào đâu của cƣ dân nơi đây. Các nhà sử học dù rằng đã có nhiều tác phẩm viết về những thành tựu của nền văn minh Ả Rập nhƣng đa số đều chƣa thể hiện đƣợc tầm quan trọng của nó đối với xã hội Hồi giáo cũng nhƣ thế giới. Trên Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Trịnh Tiến Thuận Trang 6 thực tế, “Những thành tựu về văn hóa tinh thần của Ảrập thuộc thời kì “Văn minh Hồi giáo” (thế kỉ VII-XV)” không phải là một đề tài mới, dẫu vậy nó vẫn là một đề tài hay nhƣng không dễ nếu nhƣ đi sâu. Trong đề tài này, ngƣời viết chủ yếu trình bày một số thành tựu quan trọng trong thời kì “văn minh Hồi giáo” (thế kỉ VII- XV) của Ả Rập nhằm làm rõ đƣợc ý nghĩa của các thành tựu ấy đối với thế giới Ả Rập nói riêng cũng nhƣ thế giới nói chung. Đồng thời, ngƣời viết cũng muốn đề cập một vài nét ảnh hƣởng của Hồi giáo tại một Việt Nam nhƣ là một minh chứng cho sức sống mãnh liệt của tôn giáo này Tuy nhiên đây là đề tài về văn hoá nên ngƣời viết chỉ chú trọng mặt thành tựu văn hoá nhiều hơn là chính trị Trong chƣơng trình Sách giáo khoa ở trƣờng Phổ thông, không có chƣơng nào viết về Hồi giáo mà học sinh chỉ có thể biết đƣợc vài nét về tôn giáo này thông qua tiến trình lịch sử của một số quốc gia nhƣ Ấn Độ, Indonesia. nhƣng chủ yếu là về mặt chính trị, không quan tâm tới lĩnh vực văn hóa. Qua việc tìm hiểu đề tài này, ngƣời viết nhận thấy rằng những thành tựu về mặt văn hóa tinh thần thuộc giai đoạn “văn minh Hồi giáo” đã có ảnh hƣởng rất to lớn đến lịch sử văn minh nhân loại. Nhiều phát minh của các nhà khoa học Ả Rập Hồi giáo trong thời gian này đã đặt nền móng cho các ngành khoa học hiện đại ngày nay, điều mà có lẽ ít ai biết. Vì vậy, qua bài viết này, ngƣời đọc hy vọng sẽ có thái độ đánh giá đúng hơn về những thành tựu của những con ngƣời đi theo Muhammad này cũng nhƣ vai trò của họ đối với lịch sử văn minh thế giới.