Thuyết lựa chọn hợp lý(hay còn gọi là thuyết lựa chọn duy lý) trong xã hội học có nguồn gốc từ triết học, kinh tế học và nhân học vào thế kỷ VIII, XIX. Một số nhà triết học đã cho rằng bản chất con người là vị kỷ, luôn tìm đến sự hài long, sự thoả mãn và lảng tránh nỗi khổ đau. Một sốnhàkinh tế họccổ điểnthìtừngnhấnmạnh vai trò độnglựccơbảncủa độngcơkinh tế, lợinhuậnkhi con người phải đưa ra quyết địnhlựachọnhành động. Đặctrưng thứnhấtcótínhchấtxuấtphát điểmcủasựlựachọnduy lýchínhlàcáccá nhân lựa chọnhành động. Thuyếtnàygắnvớitên tuổicủarấtnhiềunhàxãhộihọctiêu biểu như: George Homans, PeterBlau, JamesColeman -Thuyếtlựachọnhợplýdựavàotiên đềcho rằngcon ngườiluôn hành độngmộtcách cóchủ đích, cósuy nghĩ đểlựachọnvàsửdụngcácnguồnlực một cáchduy lýnhằm đạt đượckếtquảtối đa với chi phítốithiểu. Thuậtngữ“lựachọn” đượcdùng đểnhấnmạnhviệcphảicân nhắc, tính toán đểquyết địnhsửdụngloạiphương tiệnhay cáchthứctối ưu trong số những điềukiệnhay cáchthứchiệncó để đạt đượcmụctiêu trong điềukiện khan hiếmcácnguồnlực.Phạmvi củamục đích đây không chỉcóyếu tốvật chất(lãi, lợinhuận, thu nhập) màcòncócảyếutốlợi íchxãhộivàtinh thần. – Định đề này đượcHomansdiễn đạttheo kiểu địnhlýtoánhọcnhư sau: khi lựachọntrong sốcáccáchhành độngcóthểcó, cá nhân sẽchọncách nàomàhọcho làtíchcủaxácsuấtthànhcông củahành động đóvớigiátrịmà phầnthưởngcủahành động đólàlớnnhất.TứclàHomans đãnhấnmạnh đến đặctrưng thứhai củasựlựachọnhợplýlàquátrình tối ưu hoá.