Xã hội hoá cá nhân là quá trình trong đó cá nhân với tư cách là một sinh vật vốn có những đặc tính sinh học nhất định, tương tác với xã hội, thông qua sự giao tiếp, học tập, hoạt động mà tập nhiễm những phẩm chất cần có để sống trong x ã hội. xã hội hoá cá nhân là quá trình hình thành nhân cách: chiếm lĩnh ngôn ngữ và thế giới văn hoá, hình thành những tình cảm xã hội (tình cảm về phẩm giá, về trách nhiệm.), lĩnh hội những chuẩn mực xã hội (về pháp quyền, về đạo đức.), tiếp thu những quan niệm, niềm tin, định hướng giá trị, định hướng hành vi. Xã hội hoá cá nhân không phải chỉ là kết quả một chiều xã hội tác động đối với cá nhân, mà còn là kết quả cá nhân tích cực tham gia đời sống xã hội. “Bản thân xã hội sản xuất ra con người với tư cách là con người như thế nào thì con người cũng sản xuất ra xã hội như thế” (Mac). Nội dung, cơ chế của quá trình XHHCN thay đổi tuỳ theo cấu trúc kinh tế -xã hội của xã hội trong những thời đại lịch sử cụ thể. Thực chất xã hội hoá là quá trình chủ thể hoá các tri thức của xã hội, là sự tiếp nhận tri thức, kinh nghiệm xã hội thông qua lăng kính chủ quan và sự xét đoán của mỗi cá nhân. Các cá nhân tiếp thu tri thức xã hội bằng cả hai con đường : chính thức và không chính thức, tương ứng với các hình thức xã hội hoá và xã hội hoá không chính thức. Xã hội hoá không chính thúc là kết quả tự nhiên của tương tác xã hội giữa những nguời gần gũi nhất xung quanh như gia đình,nhóm bạn bè, nhóm nghề nghiệp v.v Ở đó, cá nhân học được nhiều điểu thông qua sự bắt chước, quan sát và kinh nghiệm. Xá hội hoá chính thức là quá trình tiếp thu tri thức, kinh nghiệm xã hội thông qua giáo dục. Hệ thống các trường phổ thông, cao đẳng, đại học, các truờng dạy nghề là những cơ quan xã hội hoá chính thức. Giáo dục khác với các dạng xã hội hoá khác ở chỗ, đó là một sự tác động của chủ thể giáo dục đến đối tưọng giáo dục một cách tỷ mỉ trong những tổ chức chính thức, theo những chương trình giáo dục được tiêu chuẩn hoá nhằm truyên đạt các tri thức và kinh nghiệm xã hội tức là tri thức hoá và nghề nghiệp hoá cho con người. Xã hội càng phát triển, xã hội hoá thông qua giáo dục càng tăng lên.1 Đặc điểm của quá trình xã hội hoá là các cá nhân khôngphải lĩnh hội các kinh nghiệm xã hội ngay một lúc mà dần dần. Cũng như vậy, các cá nhân không phải tiếp xúc với xã hội rộng lớn nói chung, không phải tham gia vào tất cả các tỏ chức, môi trường xã hội mà thông qua những nhóm xã hội nhất định. Xã hội hoá là quá trình đưa cá nhân vào các quan hệ xã hội. Những quan hệ đó lúc đầu rất hạn hẹp rồi ngày càng mở rộng ra. 2 V ới sứ mệnh cao cả tái sinh sản con người, duy trì nòi giống, GĐ không chỉ sinh đẻ mà con giáo dục con cái. Nói cách khác, muốn thực hiện sứ mệnh đó, chỉ sinh đẻ, tái sinh sản về thể chất thôi chưa đủ, còn phải tái sản xuất con người về mặt tinh thần nữa.