Giáo trình “Ngôn ngữlập trình Fortran và ứng dụng trong khí tượng thủy văn” là tập hợp những bài học cơsởvềlập trình mà tác giả đã dạy trong một sốnăm gần đây cho sinh viên các ngành khí tượng học, thủy văn và hải dương học ởTrường đại học Khoa học Tựnhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. Sách này nhằm giới thiệu cho sinh viên lần đầu tiên học lập trình những khái niệm cơbản vềlập trình máy tính, tóm tắt những yếu tốcơbản và các lệnh thông dụng, đặc điểm sửdụng chúng trong ngôn ngữlập trình Fortran. Mục tiêu cuối cùng là giúp sinh viên làm quen với các phương pháp xây dựng thuật giải các bài toán thông dụng của toán học tính toán, thống kê toán học và xửlý sốliệu, rèn luyện kỹnăng lập trình đểgiải những bài toán xửlý và phân tích sốliệu, tính toán ứng dụng ởmức độban đầu trong thời gian học tập và nghiên cứu ởtrường đại học. Những thí dụvà hệthống bài tập tựluyện trong sách này có ý nghĩa minh họa, hướng sinh viên tới vận dụng các lệnh của Fortran đểviết ra những chương trình ứng dụng nho nhỏcó tính cụthể, bước đầu làm quen với những đặc thù xửlý dữliệu quan trắc trong chuyên môn khí tượng thủy văn. Những đặc điểm khác của nội dung ứng dụng lập trình trong các chuyên ngành này nhưquản lý cơsởdữliệu, các phương pháp thống kê hiện đại, các phương pháp giải sốtrịnhững bài toán động lực khí quyển, đại dương. chưa được đềcập ở đây do khuôn khổkiến thức chuyên môn của người học, đó là đối tượng của các môn học chuyên đềkhác của chương trình học tập, nhưng từ đây đến đó thực ra cũng không xa. Vì là tài liệu học tập vềlập trình cơsở, nội dung ngôn ngữtrong sách này cũng không bao quát hết những yếu tốtrong thếgiới to lớn của Fortran. Nên bắt đầu bằng những gì đơn giản nhưng được việc. Một khi người học bắt đầu biết lập trình, thấy được ứng dụng máy tính có ích trong học tập và nghiên cứu của mình sẽnảy sinh nhu cầu tìm hiểu và khai thác Fortran trong rất nhiều tài liệu tra cứu và sách chuyên khảo khác hoặc hệthống trợgiúp sẵn có của Fortran. Nhưvậy, sách này không chỉlà tài liệu học tập cho những sinh viên các chuyên môn khí tượng thủy văn, mà có thểcó ích cho sinh viên, học viên cao học nhiều chuyên ngành khác hoặc bất kì ai muốn tựhọc lập trình máy tính một cách nhẹnhàng. Trong sách này, mỗi chương được cấu tạo nhưmột bài học. Mỗi chuyên từ, khái niệm xuất hiện lần đầu đều được in nghiêng, các câu lệnh được in chữhoa đậm và bao trong hộp đểgiúp người đọc thuận tiện tra cứu khi chưa thuộc chính tảcâu lệnh. Những thí dụminh họa được chọn lọc sao cho đơn giản, nhưng có tính điển hình, giúp người đọc liên tưởng đến lớp bài toán khác có thểcùng sửdụng cách giải này. Chương trình thí dụluôn nhất quán áp dụng ý tưởng chia đểtrị, tức phân nhiệm vụlớn thành các việc nhỏhơn đểthực hiện từng việc một dẫn tới kết quả cuối cùng.Với cách trình bày này, bạn đọc sẽthấy lập trình không còn là cái gì rắc rối, khó hiểu, mà nó tựnhiên nhưta vẫn giải quyết bài toán không bằng máy tính. Những tóm tắt kinh nghiệm gỡrối và lời khuyên vềrèn luyện phong cách lập trình ởmỗi bài học có thểrất có ích cho người học. Và đây là lời khuyên đầu tiên cho người mới học lập trình: Hãy luôn tưởng tượng xem mình sẽphải giải bài toán “bằng tay” nhưthếnào trước khi bắt đầu nghĩcách viết chương trình máy tính. Hãy nhớlấy chính tả, cú pháp của câu lệnh và việc này không khó, vì lệnh Fortran giống nhưmột câu tiếng Anh đơn giản. Nhưng hãy rất chú ý tới chính những điều đơn giản, thí dụkhi nhìn dòng lệnh sau PRINT * , danh sách các mục cần in thì hãy cốgắng đọc kĩhay hỏi lại xem thếnào là danh sách, thếnào là một mục in, một mục in có thểlà những gì.