Nói đ ến Nho giáo thì việc đ ầu tiên không thể không nh ắc tới: đó là Kh ổng Tử. Ng ư ời ta bình luận khen tặng Khổng Tử ra sao đ ều không th ể gọi là quá lời, tr ư ớc đây hơn 2000 năm, đ ại sử học gia T ư Mã Thiên khi đi thăm Khúc Ph ụ quê h ương c ủa Khổng Tử từng cả m khái vi ết: “Khổng Tử áo vải, truyền h ơn 10 đ ời, đư ợc các h ọc tr ò coi là t ổng s ư, t ừ thiên tử, v ương h ầu đ ến thứ dân đ ều coi ông là bậc chí thánh”. Năm1982, m ột học giả Mỹ viết “Hành vi cao quý và t ư tư ởng lý lu ận đ ạo đ ức của Khổng Tử, không chỉ ảnh h ư ởng tới Trung Quốc mà còn ảnh h ư ởng t ưói tr ần nhân loại” K h ổng Tử là ng ư ời n ư ớc Lỗ th ời Xuân Thu tên là Khâu, tự là Trọng Ni. Từ thiếu niên đ ến 30 tu ổi, Khổng Tử chuyên cần học tập và tập luyện nắm vững các tri th ức về lễ nghi, âm nhạc, xạ tiễn, ngự xạ, th ư, s ố là sau ngành tr i th ức c ăn b ản thời ấy. Sau đó ông đi gi ảng dạy bốn ph ương, nghiên c ứu học vấn trong vài chục n ăm r ồi san đ ịnh, biên soạn các sách đư ợc đ ời sau gọi là lục kinh nh ư Thi, Thư, L ễ, Nhạc, Dịch, Xuân Thu. Kh ổng Tử sống tr ong thời kỳ thay đ ổi lớn, biến đ ộng lớn. Từ lâu, thiên t ử nhà Chu đ ã m ất hết uy quy ền, quyền lực r ơi vào tay các vua chư h ầu, cục thể xã hội biến chuyển thay đ ổi nhanh chóng, ngư ời ta mỗi ng ư ời chọn cho mình những thái đ ộ sống khác nhau. Là m ột triết nhân thái đ ộ của Khổng Tử hết sức phức tạp, ông vừa hoài c ổ, vừa sùng th ư ợng đ ổi mới. Tr ong tâm trạng phân vân, dần d ần ông hình thành t ư tư ởng lấy nhân nghĩa đ ể giữ vững sự tồn tại chung và khai sáng h ệ thống t ư tư ởng lớn nhất thời Tiên Tần là học phái Nho giáo t ạo ảnh h ư ởng sâu sắc tới xã hội Trung Quốc