“PHƢƠNG PHÁP LU ẬN SÁNG TẠO” (Creativity Methodologies) là môn khoa học có mục đích xây dựng và trang bị hệ thố ng các phƣơng pháp, k ỹ năng thực hành tiên tiến v ề suy nghĩ đ ể gi ải quyết vấn đề và ra quyết đ ịnh một cách sáng t ạo. “PHƢƠNG PHÁP LU ẬN SÁNG TẠO” là phần ứng dụng c ủa khoa học rộng lớn hơn, mới hình thành và phát tri ển trong thời gian gần đây : KHOA H ỌC SÁNG TẠO (Creatology). Theo các nhà nghiên c ứu, khoa học này ứng với “làn sóng thứ tƣ” trong quá trình phát triển của loài ngƣời, sau nông nghi ệ p, công nghiệp và tin học. Làn sóng thứ tƣ ứng v ới Creatology (hay còn gọi là thời đ ại hậu tin học) chính là sự nhấn m ạnh vai trò chủ thể tƣ duy sáng t ạo của loài ngƣời trong thế kỷ XXI. Phƣơng pháp luận sáng t ạo (“TRIZ”) gồ m 40 nguyên lý sáng tạo và các quy luật phát triển khách quan thuộc TRIZ. Tuy vậy, TRIZ không phải là lời gi ải cho những bài toán hóc búa hay một dạng toán học cao c ấp nhƣ nhiề u ngƣời hình dung mà đƣợc dành cho tất c ả mọi ngƣời và hƣớ ng đến giải quyết vấn đề trong th ực tế. Phƣơng pháp l uận sáng tạo giúp ngƣời ta nhanh chóng tìm ra con đƣ ờng ngắn nhất để đạt đƣợc m ục đích dựa trên các quy luật phát triển của tƣ duy và khoa học. Tác gi ả c ủa TRIZ là G.S. Altshuller, một ngƣời Nga gốc Do Thái. Ông đã nghiên cứu và bắt đ ầu xây dựng lý thuyết gi ải các bài toán sáng chế từ năm 1946. Năm 1986 ông cộng tác với Hiệp hội toàn liên bang c ủa các nhà sáng chế và hợ p lý hoá thành lập Phòng thí nghiệm nghiên cứu và áp dụng các phƣơng pháp sáng chế và Học việ n công cộng về sáng t ạo sáng chế năm 1971. Tr ƣớc TRIZ có rất nhiều công cụ thông d ụng nhằm tƣ duy sáng t ạo giải quyết vấn đề và ra quyết đ ịnh ví dụ Phƣơng pháp não công (Brainstorming Method) đƣợc A. Osborn, một doanh nghi ệ p ngƣời Mỹ đƣa ra năm 1938; Phƣơng pháp các câu hỏi kiểm tra (Method of Contro l Question ho ặc Checklist Method) gồ m nhiều lo ại danh sách các câu hỏi kiểm tra do nhiều tác gi ả lập ra, dành giải quyết các vấn đề của những lĩnh vực tƣơng ứng.vv. tuy nhiên các phƣơng pháp này ch ủ yếu dựa trên cách tiếp c ận tâm lý ho ặc kinh nghiệm. Một tƣ tƣởng vô cùng quan trọng khiế n TRIZ đƣợc nhiề u tập đoàn, nhiều nhà sáng tạo, khoa học ƣa chuộng và s ử dụng, chính là khoa học – công nghệ hoá lĩnh vực tƣ duy sáng t ạo gi ải quyết vấn đề và ra quyết đ ịnh, coi nó tƣơng tự 8 nhƣ các môn khoa học khác, nhƣ toá n học, vật lý, hoá học, quản trị kinh doanh. TRIZ thể hiện ƣu điểm vƣợt trội so v ới các phƣơng pháp khác ở tính khoa học. Khi G.S. Altshuller bắt đ ầu xây dựng phƣơng pháp, ông chọn hƣớ ng tiếp c ận sáng tạo nhƣ là một môn khoa học, vậy muốn sáng tạo phải đi tìm các quy lu ật sáng t ạo, do đó TRIZ đƣợc đặt nền móng triết học là phép duy vật biệ n chứng. Đi tìm sự sáng tạo là đi tìm sự phát triển, hiểu theo nghĩa phát triển là mang l ại cái mới và cái mới này tốt hơn cái cũ. Sau đó G.S.Alshuller đã đi nghiên c ứu hàng nghìn phát minh sáng chế, khái quát thành các quy lu ật trong sáng t ạo và đổi m ới. Bên c ạnh đó TRIZ thể hiện tính khoa học ở hƣớ ng tiếp c ận hệ thống, tức là các yếu tố trong mỗi s ản phẩm, từ máy bay, ô tô, TV, vv. đều liên quan tác đ ộng với nhau, và mỗi sản phẩm đều có lịch sử, xu hƣớ ng phát triển dựa trên việc kế thừa những ƣu điểm c ủa cái cũ, và h ạn chế ho ặc tiến tới lo ại bỏ các nhƣợc điểm để tạo ra sản phẩm ở mức sáng t ạo cao hơn. Bên c ạnh việc mỗi sản phẩm có tính hệ thống của chính nó mà còn là một yếu tố trong một hệ thống lớ n hơn, không thể tách rời riêng biệt. Nhƣ vậy v ới việc đứng trên quan điểm khoa học hoá sáng t ạo thì TRIZ giúp cho ngƣời sử dụng có đƣợc tính định hƣớng cao nhờ vào việc phát hiện và sử dụng các quy luật phát triển của hệ thống, nên ngƣ ời giải có thể rút ngắn thời gian tìm kiếm lời gi ải, hạn chế đƣợc r ất nhiều các phƣơng án th ử sai, đồng thời có cách ti ếp cận tìm kiếm hệ thống các giải pháp. Trên tinh thần khoa học, TRIZ phát triển đƣợc ý tƣở ng công nghệ hoá quá trình suy nghĩ sáng tạo nhằm nâng cao năng suất và chất lƣợ ng c ủa ý tƣ ởng, góp phần cải thiện năng lực sáng t ạo của cá nhân.