Thực tế chỉ ra rằng, nguy cơ thị phần vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu đang dần bị thu hẹp và rơi vào các chủ tàu nước ngoài. Nghĩa là, phát triển ngành không có tính bền vững, để từ đó có giải pháp định hướng cho ngành. Để xây dựng các lợi thế cạnh tranh mang tính bền vững cho ngành vận tải biển Việt Nam thì cần thiết phải định hướng nâng cao năng lực cạnh tranh và có giải pháp tổng thể để cải thiện năng lực cạnh tranh cho toàn ngành. Năng lực cạnh tranh của ngành cần được củng cố trên cơ sở khai thác có hiệu quả các yếu tố lợi thế cạnh tranh quốc gia, dựa trên thế mạnh các doanh nghiệp của ngành. Về lý luận năng lực cạnh tranh ngành vận tải biển, ngành vận tải biển Việt Nam chưa nhận định chính xác tính chất của sự cạnh tranh, chưa nhận thức rõ và đánh giá đúng các đối thủ cạnh tranh về vận tải biển, định hướng phát triển ngành còn thiếu bền vững. Vì thế, về mặt lý luận chúng ta chưa chứng minh và chỉ rõ được thế nào là năng lực cạnh tranh và các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành vận tải biển Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp vận tải biển nói riêng. Xuất phát từ thực tiễn về năng lực cạnh tranh ngành vận tải biển Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp vận tải biển Việt Nam nói riêng, từ lý luận về năng lực cạnh tranh ngành vận tải biển và quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước ở trên cho thấy việc nghiên cứu một cách tổng thể năng lực cạnh tranh của ngành vận tải biển là một yêu cầu cấp thiết hiện nay