2.3.3 Nghiên cứu tác động của xâm nhập mặn đến sinh kế nghèo ở ĐBSCL Ở Việt Nam, nông dân nghèo là đối tượng dễ bị tổn thương nhất ở các vùng đồng bằng do tác động của biến đổi khí hậu và thiên tai. Các hiện tượng cực đoan như mực nước biển dâng, gia tăng bão và áp thấp nhiệt đới, lũ lụt và sạt lỡ đất, xâm nhập mặn là các tác nhân chính dẫn đến tổn thương do biến đổi khí hậu của hộ nghèo trong vùng đồng bằng (Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Môi trường, 2011). Trong báo cáo của Ofxam (2022), thu nhập và chi tiêu bình quân đầu người của hộ gia đình ở Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2010 đến 2018 bị giảm sút một cách có ý nghĩa thống kê do các loại hình thiên tai khác nhau gây ra như lũ lụt, bão, hạn hán. Tình trạng nghèo theo chi tiêu cũng tăng theo số lượng các cơn bão xảy ra trong năm dựa trên kết quả ước lượng của báo cáo này. Một số nghiên cứu đã được tiến hành để xem xét khía cạnh tác động trực tiếp và gián tiếp của thiên tai đến tình trạng nghèo của hộ gia đình Việt Nam. Nghiên cứu của Thomas et al., (2010) tìm thấy tác động của thiên tai lên các nguồn vốn sinh kế và gián tiếp thông qua ảnh hưởng đến các thị trường sản phẩm, yếu tố sản xuất, cơ sở hạ tầng,… làm giảm thu nhập và tiêu dùng của hộ gia đình. Ở khía cạnh khác, Anh et al. (2014), Karim (2014), Narloch (2016) và Narloch & Bangalore (2016) chứng minh rằng cả thu nhập và tiêu dùng đều rõ ràng bị tác động bất lợi bởi thiên tai, tuy nhiên tiêu dùng giảm ở mức độ thấp hơn thu nhập. Các hộ nghèo dường như giảm tiêu thụ thực phẩm bằng cách giảm tiêu thụ các mặt hàng phi thực phẩm; đặc biệt là sức khỏe và giáo dục, và điều này cho thấy những hậu quả bất lợi tiềm ẩn lâu dài (Ofxam, 2022). Điều này cũng được nghiên cứu của Arouri (2015) làm rõ trong nghiên cứu về tác động bất lợi của thiên tai đến thu nhập và chi tiêu của hộ gia đình nghèo ở Việt Nam trước và sau thảm họa. Bên cạnh đó, tỷ lệ hộ nghèo ở khu vực bị thiên tai có xu hướng gia tăng sau tác động so với các khu vực khác (Bangalore, 2016). Các nghiên cứu này cho thấy các hộ gia đình nghèo phải đối mặt với nhiều rủi ro thiên tai hơn và những rủi ro đó không chỉ gây ra mức thu nhập thấp hơn mà còn ảnh hưởng đến tiêu dùng theo thời gian, hậu quả là nghèo ngày càng gia tăng trong khu vực bị ảnh hưởng bởi các thảm họa thiên tai.