Thẩm phán và Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật là một nguyên tắc hiến định, có lịch sử hình thành và phát triển lâu dài. Nó được quy định từ Hiến pháp năm 1946 đến Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001), các Luật tổ chức tòa án nhân dân năm 1960, 1981, 1992 và 2002 và tại Bộ luật tố tụng hình sự. Điều 16 Bộ luật tố tụng hình sự có quy định: “Khi xét xử, Thẩm phán và Hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật”.