Dân chủ là hiện tượng xuất hiện từ rất sớm trong quá trình phát triển của xã hội loài người. Theo từ điển Tiếng Việt, thì “dân chủ” được hiểu là quyền tham gia, bàn bạc vào công việc chung, tôn trọng quyền lợi của từng thành viên trong xã hội; cũng có thể “dân chủ” được hiểu là chế độ dân chủ hoặc quyền dân chủ, hoặc như là một chế độ chính trị theo đó quyền làm chủ thuộc về nhân dân. Trải qua quá trình hình thành và phát triển lâu dài, Đảng cộng sản Việt Nam đã chọn con đường xã hội chủ nghĩa để phấn đấu, xây dựng đất nước. Như vậy dân chủ là cơ sở và nguyên tắc của lãnh đạo và quản lý xã hội, điều này cũng có nghĩa là cần phải lãnh đạo và quản lý xã hội, quản lý nhà nước nói chung là quản lý hành chính nhà nước nói riêng theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Hiện nay có nhiều quan điểm khác nhau nhưng có ba loại ý kiến khác nhau điển hình về nguyên tắc này. Loại ý kiến thứ nhất cho rằng nội dung của nguyên tắc này là sự kết hợp hai mặt tập trung và dân chủ trong quản lý hành chính Nhà nước. “Tập trung dân chủ là hai mặt của một thể thống nhất, không bao giờ được phép cường điệu hoặc coi nhẹ bất cứ mặt nào. Vì như vậy sẽ dẫn đến những hậu quả như: chuyên quyền, độc đoán, mất dân chủ, hạn chế tự do, sáng tạo, coi thường pháp luật v.v ”. “Tập trung và dân chủ là hai mặt của một thể thống nhất kết hợp hài hòa với nhau. “Nghệ thuật của sự vận dụng nguyên tắc tập trung dân chủ là tìm tỷ lệ kết hợp tối ưu của hai mặt tập trung và dân chủ trong quản lý hành chính nhà nước của từng lĩnh vực, ngành cụ thể, trong từng giai đoạn, từng hoàn cảnh, thậm chí là từng vấn đề cụ thể”. “Trong từng địa phương, từng thời điểm khác nhau cần định ra liều lượng kết hợp giữa những chế độ tập trung và chế độ dân chủ thích hợp tạo nên sự thống nhất hai mặt của nguyên tắc”. Nói như vậy cũng không có nghĩa là chúng ta dàn đều cả hai nội dung tập trung và dân chủ”.