Tôi xin được trình bày về những khó khăn thực tế mà các công dân của Việt Nam, Campuchia, Lào và Pháp gặp phải trong lĩnh vực quốc tịch. Sau đây, tôi xin được trích dẫn một đoạn trong cuốn sách “Người Pháp là gì?” của nhà chính trị học Patrick WEIL, chuyên gia nghiên cứu về chính sách nhập cư và quốc tịch, thay cho phần mở đầu của bài phát biểu. Thực vậy, Patrick WEIL đã bắt đầu cuốn sách bằng một loạt các câu hỏi sau: “Cơ sở nào để xác định một người là công dân Pháp? Bởi vì người đó sinh ra tại Pháp? Bởi vì người đó có cha, mẹ hoặc tổ tiên là người Pháp? Làm thế nào để cha, mẹ hoặc tổ tiên của người đó trở thành người Pháp? Liệu có phải họ cũng sinh tại Pháp? Cũng có cha, mẹ, tổ tiên là người Pháp? Kết hôn với một người Pháp? Hay họ đã được nhập quốc tịch Pháp? Người Pháp là gì? Ngày nay, những câu hỏi này thường xuyên được đặt ra đối với những người Pháp khi họ phải gia hạn thẻ căn cước: Bởi vì chỉ đến khi ấy, họ mới nhận ra rằng mình không thể chứng minh được quốc tịch Pháp”. Thực vậy, qua đây, chúng ta có thể thấy rằng chứng minh một quốc tịch không phải là điều đơn giản, nhất là khi nhân thân của người có liên quan có gắn với yếu tố nước ngoài. Trước hết, tôi xin lưu ý rằng trong đa số trường hợp, quốc tịch Pháp được xác lập kể từ thời điểm một người sinh ra: khi đó, quốc tịch được xác lập là quốc tịch gốc. Tuy nhiên, pháp luật cũng cho phép người nước ngoài được nhập quốc tịch Pháp: trong trường hợp này, quốc tịch Pháp được xác lập sau sinh, trên cơ sở tuyên bố nhập quốc tịch (do kết hôn với công dân Pháp ) hoặc nhập quốc tịch theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền hoặc đương nhiên nhập quốc tịch khi đến tuổi thành niên do sinh ra và cư trú tại Pháp. Ngoài ra, pháp luật Pháp quy định đương sự có nghĩa vụ chứng minh quốc tịch Pháp nếu không có giấy chứng nhận quốc tịch. Trong trường hợp được hưởng quốc tịch theo thủ tục tuyên bố nhập quốc tịch, giấy tờ chứng minh đã có sẵn và đương sự có nghĩa vụ trình bản sao tuyên bố nhập quốc tịch đã được đăng ký hoặc bản sao giấy khai sinh có chú thích về việc hưởng quốc tịch Pháp. Nếu không có các giấy tờ này, đương sự phải trình giấy xác nhận của cơ quan có thẩm quyền trực tiếp tiến hành đăng ký tuyên bố nhập quốc tịch. Trong trường hợp nhập quốc tịch hoặc trở lại quốc tịch theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền, chứng cứ chứng minh là Công báo có đăng quyết định đó. Nếu không có được chứng cứ này, đương sự phải trình giấy xác nhận của Bộ có thẩm quyền hoặc bản sao giấy khai sinh có chú thích về việc nhập quốc tịch Pháp theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Ngược lại, nếu quốc tịch Pháp là quốc tịch gốc, thì việc xác định quốc tịch gốc dựa trên hai nguyên tắc: 􀂃 Nguyên tắc huyết thống (jus sanguinis) 􀂃 và nguyên tắc nơi sinh (jus soli)