Cơ sở đầu tiên để hình thành một hợp đồng dân sự là việc thỏa thuận bằng ý chí tự nguyện của các bên. Tuy nhiên hợp đồng đó chỉ có hiệu lực pháp luật (chỉ được pháp luật công nhận và bảo vệ) khi ý chí của các bên phù hợp với ý chí của Nhà nước. Các bên được tự do thỏa thuận để thiết lập hợp đồng, nhưng sự “tự do” ấy phải được đặt trong giới hạn bởi lợi ích của người khác, lợi ích chung của xã hội và trật tự công cộng. Hợp đồng dân sự sẽ vô hiệu nếu không hội tụ đủ các điều kiện về hình thức và nội dung do pháp luật quy định, một hợp đồng dân sự vô hiệu thì không thể phát sinh hiệu lực. Đây là một vấn đề tưởng chừng như đơn giản, song trên thực tế lại rất phức tạp. Một hợp đồng mặc dù vô hiệu nhưng cũng đã tồn tại, nhiều khi hợp đồng đó đã được thi hành rồi hoặc đã được bắt đầu thi hành. Vậy, vấn đề là cần xem xét xem ai là người có quyền tuyên bố hợp đồng vô hiệu và trong thời hạn nào. Ngoài ra, cũng cần phải xác định xem hợp đồng ấy có thể khắc phục được không và sự hủy bỏ có xóa bỏ được mọi hiệu lực do hợp đồng đã phát sinh không.