Cơ sở của Nho giáo đ ược hình thành t ừ thời Tây Chu, đặc biệt với sự
đóng góp của Chu Công Đán , còn g ọi là Chu Công. Đ ến thời Xuân Thu,
xã hội loạn lạc, Khổng Tử(sinh năm 551 trư ớc công nguyên ) phát tri ển
tư tưởng của Chu Công, hệ thống hóa v à tích cực truyền bá các t ư tưởng
đó. Chính vì thế mà người đời sau coi ông l à người sáng lập ra Nho giáo.
Cũng giống nh ư nhiều nhà tư tưởng khác trên thế giới như Thích Ca
Mầu Ni, Giê-xu,. ngư ời đời sau không thể nắm bắt các t ư tưởng của
Khổng tử một cách trực tiếp m à chỉ được biết các tư tưởng của ông bằng
các ghi chép do các h ọc trò của ông để lại. Khó khăn nữa l à thời kỳ “đốt
sách, chôn Nho ” của nhà Tần, hai trăm năm sau khi Kh ổng Tử qua đời
khiến việc tìm hiểu tư tưởng gốc của Khổng Tử c àng khó khăn. Tuy
nhiên, các nhà nghiên c ứu đời sau vẫn cố gắng t ìm hiểu và hệ thống các
tư tưởng và cuộc đời của ông.
Ngày nay chúng ta thư ờng nghe nói “Quốc có quốc pháp,gia có gia
phong” là nh ững câu nói răn dạy để giáo dục con ng ười Việt Nam sống
có phép tắc, khuôn mẫu đạo đức nhất định theo tinh thần “Nho giáo”,
đồng thời còn là biểu tượng tự hào về truyền thống văn h óa dân tộc, là
nguyên khí tinh th ần độc lập, từ c ường của một dân tộc, l à bản sắc riêng
về truyền thống văn hóa.
Vì vậy mà tư tưởng triết học của nho giáo có ý nghĩa rất quan trọng
trong đ ời sống văn hóa tinh thần của ng ười Việt.