Trong quá trình vận động và phát triển của sự vật luôn luôn xảy ra mâu thuẫn.Đó là mâu thuẫn giữa các yếu tố trong bản thân hay mâu thuẫn giữa các sự vật với nhau.Triết học Mac-Lenin đã chỉ ra, mâu thuẫn là một tất yếu khách quan, mang tính phổ biến và có đa dạng các loại mâu thuẫn.Xác định đúng từng loại mâu thuẫn sẽ giúp con người tìm ra các giải pháp phù hợp, tối ưu để giải quyết mâu thuẫn, tạo điều kiện thúc đẩy sự vật phát triển.Từ đó,ta vận dụng phân tích mâu thuẫn biện chứng trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta.
Đầu thập niên 1980,Đảng Cộng Sản đã khởi xướng Chính Sách Đổi Mới, được thông qua trong Đại hội đại biểu Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VI và bắt đầu thực hiện trên toàn quốc. Chính Sách Đổi Mới này đã tạo nên quá trình chuyển biến trong nền kinh tế nước ta: từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung bao cấp sang nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, hoạt động theo cơ chế thị trường định hướng XHCN. Trong quá trình đổi mới, Nhà Nước đã chấp nhận sự tồn tại, bình đẳng và hợp pháp của nhiều thành phần kinh tế mà kinh tế Nhà Nước giữ vai trò chủ đạo. Nhờ vậy, công cuộc đổi mới của nước ta đã đạt những thành tựu to lớn : chặn đứng khủng hoảng kinh tế; thu hút vốn đầu tư nước ngoài; nâng cao các mặt phúc lợi xã hội, xóa đói giảm nghèo, cải thiện đời sống nhân dân; đẩy mạnh sự phát triển về văn hóa, xã hội, chính trị, .Tuy nhiên, trong những thành công luôn tồn tại những điểm mâu thuẫn kìm hãm sự phát triển của công cuộc đổi mới, ví dụ: sự phân hóa giàu nghèo,ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội, v.v. Đây là những hạn chế đòi hỏi cần có sự quan tâm và phương pháp giải quyết nhằm thúc đẩy sự đi lên của nước ta, đưa nước ta thực sự trở thành nền kinh tế thị trường, sánh vai cùng các nước trên thế giới.