Đạo Phật là một trong những học thuyết Triết học – tôn giáo lớn nhất trên
thế giới, tồn tại rất lâu đời với hệ thống giáo lý đồ sộ và số lượng phật tử đông
đảo được phân bố rộng khắp. Đạo Phật được truyền bá vào nước ta khoảng thế
kỷ II sau công nguyên và đã nhanh chóng trở thành một tôn giáo có ảnh hưởng
sâu sắc đến đời sống tinh thần của người Việt, bên cạnh đạo Nho, đạo Lão và
đạo Thiên chúa.
Tuy nhiên, tùy ở từng giai đoạn lịch sử của dân tộc mà học thuyết tư
tưởng, tôn giáo này hay học thuyết tư tưởng, tôn giáo khác nắm vai trò chủ đạo,
có tác động mạnh đến nếp sống, thói quen, suy nghĩ của người Việt, như Phật
giáo ở thế kỷ thứ X – XIV, Nho giáo thế kỷ thứ XV – XIX, học thuyết Mác -Lênin từ giữa thập kỷ 40 của thế kỷ XX. Cho đến nay, những học thuyết này
không giữ địa vị độc tôn mà song song cùng tồn tại với các học thuyết, tôn giáo
khác, tác động vào đời sống xã hội.
Trong công cuộc xây dựng đất nước quá độ lên Chủ nghĩa xã hội, chủ
nghĩa Mác – Lênin là tư tưởng chủ đạo, là vũ khí lý luận soi đường cho chúng ta.
Nhưng bên cạnh đó, bộ phận kiến trúc thượng tầng của xã hội cũ vẫn có sức
sống dai dẳng, trong đó giáo lý nhà Phật đã ít nhiều in sâu vào tư tưởng, tình cảm
của một số bộ phận lớn dân cư Việt Nam. Việc xoá bỏ hoàn toàn ảnh hưởng của
nó là không thể, nên chúng ta cần vận dụng một cách phù hợp để góp phần đạt
được mục tiêu của thời kỳ quá độ cũng như sau này. Do đó, việc tìm hiểu nghiên
cứu Phật giáo đối với thế giới quan, nhân sinh quan của con người là hết sức cần
thiết. Việc đi sâu nghiên cứu, đánh giá những mặt tiến bộ cũng như hạn chế, Phật
giáo giúp ta hiểu rõ tâm lý người dân hơn và qua đó tìm ra được một phương
cách để hướng đạo cho con người một cách chân chính, đúng đắn. Theo đạo để
làm điều thiện, tránh cái ác.
Hơn nữa, trong thời kỳ đổi mới, ngoài những thành tựu đã đạt được về mặt
kinh tế – văn hóa – xã hội là mặt trái của nền kinh tế thị trường. Nó đã làm nảy
sinh nhiều tiêu cực gây ra những ảnh hưởng không nhỏ đến các mặt của đời sống
xã hội. Trong bối cảnh đó, nghiên cứu về tư tưởng Phật giáo cùng với quá trình
du nhập, tồn tại, phát triển của nó tại Việt Nam sẽ làm nổi bật được những ảnh
hưởng đến đời sống tinh thần của người dân nước ta, gắn liền với quá trình hình
thành, phát triển tư tưởng, đạo đức của con người.