Trước hết đểtôi kểcho bạn một giai thoại nhỏ:
“Bác sĩcủa tôi nói mãi rằng tôi phải tới gặp
ông,” bệnh nhân nói với nhà tâm thần. “Trời biết
tại sao – tôi có gia đình hạnh phúc, an ninh trong
nghềnghiệp, nhiều bạn bè, chẳng lo âu gì.”
“Hừm,” nhà tâm thần nói, lần giởcuốn sổcủa
mình, “thếbao lâu ông đã nhưthếnày rồi?”
Hạnh phúc là điều không thểnào tin được. Dường
nhưlà con người không thểnào hạnh phúc được. Nếu
bạn nói vềsuy nhược, buồn rầu, khổsởcủa mình, mọi
người đều tin điều đó; điều đó dường nhưlà tựnhiên.
Nếu bạn nói vềhạnh phúc của mình, chẳng ai tin bạn –
điều đó dường nhưphi tựnhiên.
Sigmund Freud, sau bốn mươi năm nghiên cứu về
tâm trí con người – làm việc với hàng nghìn người,
quan sát hàng nghìn tâm trí rối loạn – đã đi tới kết luận
hạnh phúc là hưhuyễn: Con người không thểnào hạnh
phúc được. Nhiều nhất, chúng ta có thểlàm mọi thứ
thoải mái thêm một chút, có vậy thôi. Nhiều nhất chúng
ta có thểgiảm bớt bất hạnh đi một chút, có vậy thôi,
nhưng hạnh phúc sao? Con người không thểhạnh phúc
được.
Điều này có vẻrất bi quan. nhưng nếu bạn nhìn
vào nhân loại, điều đó dường như đích xác đang xảy ra
đấy; điều đó dường nhưlà sựkiện. Chỉcon người mới
bất hạnh. Cái gì đó sâu bên dưới đã đi sai.
Tôi nói điều này với bạn theo thẩm quyền riêng của
tôi: Con người có thểhạnh phúc, hạnh phúc còn nhiều
hơn chim chóc, hạnh phúc nhiều hơn cây cối, hạnh
phúc nhiều hơn các vì sao – bởi vì con người có cái gì
đó mà không cây cối, không chim chóc, không vì sao
nào có được. Con người có ý thức.
Nhưng khi bạn có ý
thức, hai phương án
thành có thể: Hoặc là bạn
có thểtrởnên hạnh phúc
hoặc bạn có thểtrởnên
bất hạnh. Thếthì đấy là
chọn lựa của bạn. Cây
cối đơn giản hạnh phúc
bởi vì chúng không thể
nào bất hạnh được. Hạnh
phúc của chúng không
phải là tựdo của chúng;
chúng phảihạnh phúc
thôi. Chúng không biết cách bất hạnh; không có
phương án nào cho chúng cả. Chim chóc líu lo trong
cây cối và hạnh phúc không phải bởi vì chúng đã chọn
hạnh phúc – chúng đơn giản hạnh phúc bởi vì chúng

Con người có thể
cực kì hạnh phúc và
cực kì bất hạnh – và
họ được tựdo chọn
lựa. Tựdo này là
nguy cơ; tựdo này là
rất nguy hiểm bởi vì
bạntrởnên có trách
nhiệm.
|
|
3
28/02/2010 – 1/ 2 4
không biết cách nào khác đểhiện hữu. Hạnh phúc của
chúng là vô ý thức; nó đơn giản tựnhiên.
Con người có thểcực kì hạnh phúc và cực kì bất
hạnh – và họ được tựdo chọn lựa. Tựdo này là nguy
cơ; tựdo này là rất nguy hiểm bởi vì bạntrởnên có
trách nhiệm. Và cái gì đó đã xảy ra với tựdo này, cái gì
đó đã đi sai. Con người bằng cách nào đó đứng lộn đầu.
Mọi người đang tìm
kiếm thiền. Thiền được cần
tới chỉbởi vì bạn đã không
chọn là hạnh phúc. Nếu bạn
chọn là hạnh phúc, không
cần thiền gì cả. Thiền là
thuốc: Nếu bạn ốm thếthì
thuốc được cần tới. Một khi
bạn đã bắt đầu chọn hạnh
phúc, một khi bạn đã quyết
định rằng bạn sẽlà hạnh
phúc; thếthì chẳng cần thiền.
Thếthì thiền bắt đầu xảy ra
theo cách riêng của nó.
Có nhiều tôn giáo thếbởi vì nhiều người thế đang
bất hạnh. Người hạnh phúc không cần tôn giáo; người
hạnh phúc không cần đền chùa, không cần nhà thờ- bởi
vì với người hạnh phúc toàn thểvũtrụlà đền chùa rồi,
toàn thểsựtồn tại là nhà thờrồi. Người hạnh phúc
không theo đuổi hoạt động tôn giáo bởi vì cả đời người
đó mang tính tôn giáo rồi. Bất kì điều gì bạn làm với
hạnh phúc đều là lời cầu nguyện – công việc của bạn trở
thành tôn thờ; chính việc thởcủa bạn có huy hoàng
mãnh liệt cho nó, có duyên dáng.
Hạnh phúc xảy ra khi bạn khớp với cuộc sống của
mình, khi bạn khớp, hài hoà tới mức bất kì cái gì bạn
đang làm cũng đều là vui vẻcủa bạn. Thếthì bỗng
nhiên bạn sẽ đi tới biết rằng thiền đi theo bạn. Nếu bạn
yêu công việc bạn đang làm, nếu bạn yêu cách bạn
đang sống, thếthì bạn mang tính thiền rồi. Thếthì
chẳng cái gì làm sao lãng bạn được. Khi mọi sựlàm sao
lãng bạn, điều đó đơn giản chỉra rằng bạn không thực
sựquan tâm tới những điều đó.
Thầy giáo nói mãi với lũtrẻ, “Chú ý vào thầy! Chú
ý!” Chúng đangchú ý đấy, nhưng chúng đang chú ý
vào cái gì đó khác. Con chim đang hót với tất cảtấm
lòng của nó bên ngoài trường và đứa trẻ đang chú ý tới
con chim này. Không ai có thểnói nó không chú ý,
không ai có thểnói nó không mang tính thiền, không ai
có thểnói nó không trong tập trung sâu sắc – nó đang
thế đấy! Thực tế, nó hoàn toàn quên mất thầy giáo và
phép toán sốhọc mà thầy đang làm trên bảng. Đứa trẻ
này hoàn toàn quên lãng tất cảnhững điều đó, nó hoàn
toàn bịcuốn hút bởi con chim và tiếng hót của chim.
Nhưng thầy giáo nói, “Chú ý! Con đang làm gì đấy?
Đừng bịsao lãng!”
Thực tế, thầy giáo đang làm sao lãng đứa trẻ! Đứa
trẻ đangchú ý – điều đó xảy ra tựnhiên. Nghe con chim
này, nó hạnh phúc. Thầy giáo đang làm sao lãng nó,
thầy giáo nói, “Con không chú ý” – thầy giáo đơn giản
nói dối! Đứa trẻ đãchú ý đấy chứ. Con chim hấp dẫn
nó nhiều hơn, cho nên nó thểlàm gì được? Thầy giáo
không được hấp dẫn thế, sốhọc chẳng có hấp dẫn nào.
Chúng ta không được đưa tới đây trên thếgian này
đểlà nhà toán học. Có vài đứa trẻkhông quan tâm tới

Người hạnh phúc
không cần tôn
giáo; người hạnh
phúc không cần
đền chùa, không
cần nhà thờ- bởi
vì với người hạnh
phúc toàn thểvũ
trụlà đền chùa rồi,
toàn thểsựtồn tại
là nhà thờrồi.
|
|
5
28/02/2010 – 1/ 3 6
chim chóc; tiếng hót của chim có thểcứngày một to
hơn và chúng sẽchú ý lên bảng đen. Thếthì sốhọc là
dành cho chúng. Thếthì chúng có việc thiền, trạng thái
thiền tựnhiên, khi đi tới toán học.
Chúng ta đã bịsao lãng vào những bận tâm phi tự
nhiên: tiền bạc, danh vọng, quyền lực. Nghe chim hót
sẽkhông cho bạn tiền bạc. Nghe chim hót sẽkhông cho
bạn quyền lực, danh vọng. Nhìn bướm bay sẽkhông
giúp gì bạn vềmặt kinh tế, chính trị, xã hội. Những thứ
này không sinh lời – nhưng những thứnày làm cho bạn
hạnh phúc.
Con người thực lấy dũng cảm để đi với những cái
làm cho mình hạnh phúc. Nếu người đó nghèo, người
đó vẫn còn nghèo; người đó không phàn nàn về điều
đó, người đó không hằn học. Người đó nói, “Tôi đã
chọn cách thức của tôi – tôi đã chọn chim và bướm và
hoa. Tôi không thểgiàu, được thôi! Tôi giàu bởi vì tôi
hạnh phúc.” Nhưng con người đã trởthành lộn ngược.
Tôi đã đọc
Ông Ted già đã ngồi câu hàng giờbên sông mà
chẳng con cá nào cắn câu. Tác dụng tổhợp của
nhiều chai bia và mặt trời nóng bức làm cho ông
ấy ngủgà ngủgật, và ông ấy hoàn toàn không
được chuẩn bịkhi một con cá linh động bịmắc
câu, giật mạnh cần câu của ông ấy và đánh thức
ông ấy dậy. Ông ấy bịmất thăng bằng và, trước
khi ông ấy hoàn hồn, đã thấy mình ởtrong dòng
sông rồi.
Một đứa bé thích thú theo dõi cảnh tượng này.
Khi người này đang vật lộn đểthoát ra khỏi
nước, nó quay sang phía cha nó và hỏi, “Bố ơi,
người kia bắt cá hay là con cá kia bắt người
ấy?”
Con người đã hoàn toàn đi
lộn ngược. Cá đang bắt bạn và
lôi bạn đi; bạn không bắt cá.
Bất kì khi nào bạn thấy tiền,
bạn không còn là bản thân
mình nữa. Bất kì khi nào bạn
thấy quyền, danh, bạn không
còn là bản thân mình nữa. Bất
kì khi nào bạn thấy kính
trọng, bạn không còn là bản
thân mình nữa. Lập tức bạn
quên hết mọi thứ- bạn quên
những giá trịcốhữu của cuộc
sống của mình, hạnh phúc của
mình, vui vẻcủa mình, niềm
thích thú của mình. Bạn bao
giờcũng chọn cái gì đó từbên
ngoài, và bạn trảgiá cho nó
bằng cái gì đó từbên trong.
Bạn thu lấy cái bên ngoài và bạn làm mất cái bên trong.
Nhưng bạn đang làm gì vậy? Cho dù bạn có được
cảthếgiới dưới chân mình nhưng bạn đã đánh mất bản
thân mình, cho dù bạn đã chiếm được tất cảmọi của cải
của thếgiới nhưng bạn đã đánh mất đi kho báu bên

Cho dù bạn có
được cảthếgiới
dưới chân mình
nhưng bạn đã
đánh mất bản thân
mình, cho dù bạn
đã chiếm được tất
cảmọi của cải của
thếgiới nhưng
bạn đã đánh mất
đi kho báu bên
trong của riêng
mình, bạn sẽlàm
gì với của cải của
bạn đây?
|
|
7
28/02/2010 – 1/ 4 8
trong của riêng mình, bạn sẽlàm gì với của cải của bạn
đây? Đấy là khổ.
Nếu bạn có thểhọc một điều thôi, một điều đó phải
là tỉnh táo, nhận biết, về động cơbên trong riêng của
bạn, về định mệnh bên trong riêng của bạn. Đừng bao
giờ đánh mất cái nhìn vềnó, bằng không bạn sẽbất
hạnh. Và khi bạn bất hạnh, mọi người sẽnói: “Thiền đi
và bạn sẽtrởnên hạnh phúc.” Họnói: “Cầu nguyện đi
và bạn sẽtrởnên hạnh phúc; đi tới đền chùa, mang tính
tôn giáo, là người Ki tô giáo hay người Hindu giáo và
bạn sẽhạnh phúc.” Đây toàn là những điều vô nghĩa.
Hạnh phúc, và thiền sẽtheo sau. Hạnh phúc và tính tôn
giáo sẽtheo sau. Hạnh phúc là điều kiện căn bản.
Nhưng mọi người trở
nên tôn giáo chỉkhi họbất
hạnh – thếthì tôn giáo của họ
là giả. Cốhiểu tại sao bạn bất
hạnh đi. Nhiều người tới tôi
và họnói họbất hạnh và họ
muốn tôi cho họviệc thiền
nào đó. Tôi nói, trước hết,
điều căn bản là hiểu tại sao
bạn bất hạnh. Nếu bạn không
loại bỏnhững nguyên nhân
căn bản của bất hạnh của
mình, bạn có thểthiền nhưng điều đó sẽkhông giúp gì
mấy – bởi vì nguyên nhân căn bản sẽvẫn còn đó.
Ai đó có thể đã là vũcông giỏi và cô ấy đang ngồi
trong văn phòng, chồng chất hồsơ. Không có khảnăng
nào cho nhảy múa. Ai đó có thể đã tận hưởng nhảy múa
dưới sao, nhưng anh ấy đơn giản tích luỹsốdưngân
hàng. Và những người này nói họbất hạnh: “Cho chúng
tôi việc thiền nào đó đểlàm.” Tôi có thểcho điều đó –
nhưng thiền đó sẽ đạt tới cái gì? Nó được dự định làm
gì? Họsẽvẫn còn là cùng những người ấy, vẫn tích luỹ
tiền bạc, cạnh tranh nơi bãi chợ. Thiền có thểgiúp làm
cho họthảnh thơi hơn chút ít, đểcho họcó thểlàm điều
vô nghĩa này thậm chí còn tốt hơn sao.
Bạn có thểlặp lại mật chú, bạn có thểlàm việc
thiền nào đó; điều đó có thểgiúp bạn chút ít đây đó –
nhưng nó chỉcó thểgiúp bạn vẫn còn là bất kì cái gì
bạn đang là. Đó không phải là biến đổi.
Do đó, cách tiếp cận của tôi là dành cho những
người thực sựbạo dạn, cho những người liều lĩnh,
người sẵn sàng thay đổi chính hình mẫu của cuộc sống,
người sẵn sàng đánh cược mọi thứ- bởi vì thực tếbạn
chẳng có gì để đánh cược cả; chỉcó mỗi bất hạnh của
bạn, khổsởcủa bạn thôi. Nhưng mọi người níu bám
ngay cả điều đó.
Tôi đã nghe
Trong một trại huấn luyện ởxa, một tổlính tân
binh mới trởvềchỗ đóng quân sau cuộc hành quân cả
ngày dưới trời đổlửa.
“Mẹkiếp!” một lính mới nói. “Đi hàng dặm đường
từtận đẩu tận đâu, một trung sĩcho mình là Attila the
Hin, không đàn bà, không rượu say, không nghỉphép –
trên trốc tất cảnhững cái đó, đôi giầy của tôi lại quá
nhỏhai cỡ.