Trong 30 năm qua, mức sinh của Việt Nam đã giảm gần một nửa. Theo đó,
tổng tỷ suất sinh (TFR) giảm từ 3,8 con/phụ nữ năm 1989 xuống còn 2,09 con/phụ
nữ vào năm 2019, trong đó TFR ở khu vực thành thị giảm mạnh, hiện chỉ đạt 1,83
con/phụ nữ. Một số vùng đô thị, kinh tế – xã hội phát triển, mức sinh đã xuống thấp,
có nơi thấp xa so với mức sinh thay thế, điển hình là Thành phố Hồ Chí Minh, địa
phương đầu tàu về kinh tế cũng như mức độ đô thị hóa song mức sinh chỉ đạt 1,36
con/phụ nữ. Theo Chi cục Dân số kế hoạch hóa gia đình Thành phố Hồ Chí Minh,
tình trạng nhiều cặp vợ chồng không có nhu cầu sinh con thứ hai, ngại sinh con thứ
hai diễn ra phổ biến trong những năm gần đây ở thành phố. Hà Nội là khu vực đô
thị có nhiều tương đồng về phát triển kinh tế – xã hội với thành phố Hồ Chí Minh
hiện cũng đang có xu hướng tương tự khi tình trạng nhiều cặp vợ chồng trẻ chỉ sinh
một con hoặc ngại sinh con thứ hai đang ngày càng phổ biến [90]. Mặc dù hiện nay
mức sinh của Hà Nội vẫn đạt mức sinh thay thế song nguy cơ giảm sinh của Hà Nội
vẫn luôn tiềm ẩn, đặc biệt là khu vực đô thị của Thành phố nếu như không có các
biện pháp khuyến khích người dân sinh con kịp thời. Khi mức sinh xuống thấp kéo
dài không đủ sản sinh ra những đoàn hệ dân số (con cái) thay thế cha mẹ trong một
thời gian dài sẽ tác động trực tiếp đến tỷ lệ gia tăng dân số tự nhiên, đồng thời làm
biến đổi cơ cấu dân số, tăng nhanh tỷ trọng nhóm người già. Mức sinh thấp góp
phần đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số; gia tăng các dòng di cư (do mức sinh thấp,
lực lượng lao động thiếu hụt tác động đến các chính sách di cư làm tăng các dòng di
cư, thu hút lao động nhập cư) và gây những áp lực lớn đối với tăng trưởng kinh tế
cũng như hệ thống an sinh xã hội của quốc gia.