Xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục, đặc biệt là giáo dục đại học, là một chủ
trương lớn của Đảng và Nhà nước. Chủ trương này có mục tiêu chính là phát huy
sức mạnh toàn dân, tạo ra những chuyển biến tốt hơn về chất lượng giáo dục bậc
cao. Tuy nhiên khi đi vào thực tế, chủ trương này đã bị nhiều người hiểu đơn giản
chỉ là chuyển gánh nặng tài chính sang vai người dân. Đề tài tiếp cận xã hội hóa
giáo dục đại học từ góc độ “Xã hội hóa dịch vụ công trong giáo dục”, phù hợp với
thông lệ quốc tế và nhất quán với những chủ trương của Đảng và Nhà nước. Xã hội
hóa dịch vụ công trong giáo dục với ý nghĩa đó bao gồm sự tham gia của nhiều bên,
nhiều thành phần xã hội trong quá trình quản trị trường đại học và hệ thống đại học,
giúp Trường đại học thực hiện tốt nhất vai trò và sứ mệnh của mình để phục vụ cho
lợi ích của Quốc gia. Trong nhiều bên tham gia đó, yếu tố quan trọng nhất vẫn là
Nhà nước; do vậy một nội dung đề tài sẽ bàn đến vai trò của Nhà nước trong một
hệ thống giáo dục đại học đã được xã hội hóa.
Giáo dục xét từ bản chất được xem là một dịch vụ công. Dịch vụ công
(Public service) là dịch vụ do Nhà nước cung cấp cho dân qua các tổ chức Nhà
nước hay qua việc hỗ trợ tài chính cho các nhà cung cấp dịch vụ tư nhân. Khái
niệm về dịch vụ công dựa trên ý tưởng cho rằng một số dịch vụ nên được coi như
quyền lợi tối thiểu mà mọi công dân có quyền được hưởng, bất kể thành phần kinh
tế, bởi vì những dịch vụ đó liên quan tới quyền con người và có những hậu quả liên
đới trực tiếp tới quá trình phát triển xã hội và lợi ích công.
Quá trình đại chúng hóa giáo dục đại học cùng với chi phí tăng cao dành cho
việc đào tạo và nghiên cứu đã dẫn đến một hệ quả không thể tránh khỏi là chính
sách bao cấp ấy phải thay đổi, và đại học càng ngày càng phụ thuộc vào học phí
của sinh viên để tồn tại. Vả lại, thu nhập vượt trội của người tốt nghiệp ĐH so với
người chưa học ĐH [3] làm cho việc theo đuổi giáo dục bậc đại học thực sự là một
cuộc đầu tư cho tương lai, và cung cấp giáo dục đại học đã trở thành một thị trường
năng động. Tuy nhiên, xã hội hóa giáo dục không phải là giao phó hệ thống giáo
dục cho thị trường và để nó vận hành theo quy luật thị trường.