Rối loạn chức năng sinh dục nam (hay rối loạn sinh dục) là một tình
trạng bệnh lý bao gồm rối loạn cương dương, rối loạn xuất tinh, giảm khoái
cảm và rối loạn ham muốn tình dục, có thể kèm theo mất khả năng xìu của
dương vật [1]. Đây là một tình trạng rối loạn bệnh lý thường gặp ở nam
giới với tỉ lệ ngày càng tăng lên ở Việt Nam cũng như trên thế giới. Theo
ước tính, số lượng nam giới bị rối loạn sinh dục trên thế giới sẽ tăng lên
khoảng 322 triệu người vào năm 2025 [1]. Bệnh lý tuy không gây tử vong,
không cần xử trí cấp cứu nhưng ảnh hưởng rất lớn đến tinh thần và chất
lượng cuộc sống của người bệnh. Ngoài ra, tình trạng này có thể liên quan
đến các bệnh lý toàn thân khác.
Với các thành tựu đạt được trong lĩnh vực sinh lý và sinh lý bệnh, các
nhà khoa học đã có những hiểu biết sâu sắc về nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh
của rối loạn sinh dục nam. Từ đó, các nhà lâm sàng cũng có những bước tiến
đáng kể, tìm ra các phương pháp chẩn đoán và biện pháp điều trị phù hợp với
từng bệnh nhân và nguyên nhân gây bệnh [1],[2],[3]. Trong những năm gần
đây, bắt nhịp với xu hướng trên thế giới, Việt Nam đã áp dụng những phương
pháp điều trị theo y học hiện đại trong chăm sóc, nâng cao sức khỏe sinh sản
nói chung và chẩn đoán, điều trị rối loạn sinh dục nam nói riêng.
Mặc dù vậy, điều trị rối loạn sinh dục nam theo y học hiện đại có một
số nhược điểm như hiệu quả điều trị chưa cao, giá thành đắt, nhiều tác dụng
không mong muốn. Vì vậy, hiện nay, một xu hướng phổ biến là phát hiện và
nghiên cứu các thuốc điều trị có nguồn gốc từ dược liệu. Theo y học cổ truyền
có nhiều dược liệu được sử dụng rộng rãi để điều trị rối loạn sinh dục nam
như nhục thung dung, ba kích, bá bệnh, nhân sâm, cá ngựa v.v [4],[5],[6].
Trong số đó có quả Xà sàng (tên khoa học là Cnidium monnieri (L.) Cuss.).
Đây là một dược liệu có sẵn ở Việt Nam. Theo Đỗ Tất Lợi và các nhà khoa
học, quả Xà sàng có tác dụng tăng cường chức năng sinh dục – sinh sản ở nam
giới [6]. Một số nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh hợp chất osthol chiết
xuất từ quả Xà sàng có tác dụng làm tăng hoạt tính androgen trên động vật
thực nghiệm, có tác dụng làm giãn cơ trơn thể hang cô lập [7],[8],[9].
Tuy nhiên, ở nước ta và trên thế giới, cho đến nay vẫn chưa có nhiều
nghiên cứu về độc tính cũng như tác dụng trên chức năng sinh sản, hành vi
tình dục, khả năng cương dương của quả Xà sàng. Vì vậy, để cung cấp bằng
chứng khoa học về tính an toàn và hiệu quả của cao chiết cồn từ quả Xà sàng
(chế phẩm OS35) trong điều trị rối loạn sinh dục nam, đề tài Nghiên cứu độc
tính và tác dụng trên chức năng sinh sản của OS35 trong thực nghiệm
được thực hiện nhằm 3 mục tiêu sau đây:
1. Xác định độc tính cấp, độc tính bán trường diễn của OS35 trên động
vật thực nghiệm.
2. Đánh giá hoạt tính androgen, tác dụng trên chức năng cương dương và
hành vi tình dục của OS35 trên động vật thực nghiệm.
3. Đánh giá tác dụng của OS35 trên chuột cống trắng gây suy giảm sinh
sản bởi natri valproat.