Thiếu máu cơ tim cục bộ do tổn thương vữa xơ gây hẹp, tắc động mạch
vành là một trong những bệnh lý phổ biến ở các nước phát triển, là nguyên
nhân hàng đầu gây đột tử do bệnh tim mạch. Việc điều trị phức tạp, đòi hỏi
quá trình lâu dài với chi phí cao. Theo số liệu được công bố tại Mỹ: năm
2014, số lượng người bị nhồi máu cơ tim lần đầu là 695000 người; năm 2017,
tỷ lệ người trên 20 tuổi mắc bệnh động mạch vành 6,3%; tử vong do nguyên
nhân mạch vành 364593 bệnh nhân (chiếm khoảng 1/7 số lượng tử vong do
tất cả các nguyên nhân). Chi phí điều trị bệnh hàng chục tỷ đô la mỗi năm [1].
Tại Việt Nam, với sự phát triển của xã hội, mô hình bệnh tật đã dần
chuyển theo mô hình của các nước công nghiệp phát triển, số lượng bệnh
nhân hẹp động mạch vành do vữa xơ tăng nhanh chóng. Mặc dù chưa có được
những khảo sát trên quy mô toàn quốc, nhưng các kết quả nghiên cứu tại một
số bệnh viện trung ương đã khẳng định được xu hướng này. Số liệu của Viện
Tim mạch Việt Nam từ 2003-2007: nhóm bệnh có số bệnh nhân tăng mạnh nhất
là bệnh lý mạch vành, tiếp đó là tăng huyết áp, suy tim và các bệnh rối loạn nhịp
tim. Chỉ trong vòng 5 năm, tỷ lệ bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ tăng hơn gấp đôi
(11,2% năm 2003 tăng lên tới 24% trong năm 2007). Số liệu thống kê về nhồi
máu cơ tim cấp tại thành phố Hồ Chí Minh: năm 1988, có 313 trường hợp; năm
1992, có 639 trường hợp; năm 2000, có khoảng 3.222 bệnh nhân [2].
Điều trị thiếu máu cơ tim cục bộ (với mục tiêu giảm nhu cầu tiêu thụ oxy
cơ tim, tăng tưới máu tế bào cơ tim) gồm nhiều phương pháp: điều trị nội
bằng thuốc, can thiệp mạch vành qua da, phẫu thuật bắc cầu chủ vành, mới
đây là điều trị tế bào gốc.
Phẫu thuật bắc cầu chủ vành là phương pháp điều trị kinh điển của bệnh
hẹp động mạch vành do xơ vữa, có ưu điểm tái tưới máu lâu bền và được
khuyến cáo lựa chọn trong những trường hợp tổn thương nặng nhiều động
mạch, nhất là những trường hợp tổn thương cả 3 thân động mạch vành chính,
tổn thương thân chung động mạch vành trái,.Các nghiên cứu gần đây cho
thấy phẫu thuật có lợi hơn so với can thiệp qua da [3],[4]. Tài liệu hướng dẫn
lâm sàng mới nhất của các hội tim mạch, phẫu thuật tim mạch lồng ngực châu
Âu và Mỹ đều khuyến cáo chỉ định phẫu thuật bắc cầu chủ vành ở nhóm bệnh
nhân này [5-6].
Tuy những nghiên cứu về phẫu thuật hẹp động mạch vành có từ rất
sớm, bắc cầu chủ vành chỉ thực sự phát triển cùng với phẫu thuật tim khi
có sự ra đời của tuần hoàn ngoài cơ thể vào những năm 1950s của thế kỷ
trước. Nhờ sự phát triển của hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể và phương pháp
chụp động mạch vành chọn lọc cho hình ảnh giải phẫu hệ động mạch vành
thượng tâm mạc, bắc cầu chủ vành truyền thống (sử dụng máy tim phổi nhân
tạo, làm ngừng tim) đã trở thành tiêu chuẩn trong phẫu thuật động mạch vành,
là loại phẫu thuật phổ biến nhất trong phẫu thuật tim hở.
Tại nhiều trung tâm phẫu thuật tim mạch trong nước, bắc cầu chủ vành
đã trở thành thường quy. Đã có các công trình của các nhóm tác giả khác
nhau được công bố. Tuy nhiên, những nghiên cứu riêng ở nhóm bệnh nhân
hẹp ba thân động mạch còn ít và nhiều khía cạnh còn chưa được khai thác,
chưa có nghiên cứu nào về những bệnh nhân được tưới máu đủ 3 nhánh động
mạch vành chính. Trung tâm tim mạch bệnh viện E là một trong những trung
tâm có số lượng ca phẫu thuật tim hở lớn trong cả nước, trong đó bắc cầu chủ
vành là phẫu thuật thường gặp. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiên
cứu kết quả phẫu thuật bắc cầu chủ vành ở bệnh nhân hẹp ba thân động
mạch vành tại trung tâm tim mạch bệnh viện E” nhằm hai mục tiêu:
1. Đánh giá kết quả phẫu thuật bắc cầu chủ vành ở bệnh nhân hẹp ba thân
động mạch vành tại trung tâm tim mạch bệnh viện E.
2. Xác định một số yếu tố liên quan tới kết quả phẫu thuật.