Luận án “Hệ gen ty thể, sinh học và sinh thái học của Cá bống răng cưa
Butis koilomatodon (Bleeker, 1894) ở vùng cửa sông Hậu ven biển Đồng bằng sông Cửu
Long” được thực hiện từ 01/2019 đến 12/2020 tại Khoa Sư Phạm và Viện Công nghệ
Sinh học và Thực phẩm, Trường Đại học Cần Thơ. Mục tiêu của nghiên cứu nhằm cung
cấp các dẫn liệu về gen ty thể COI và Cytb; đặc điểm sinh học đá tai, sinh sản và tăng
trưởng; đặc điểm sinh dưỡng và quần thể của Cá bống răng cưa ở Đồng bằng sông Cửu
Long. Mẫu cá được thu thập tại sáu vùng cửa sông từ Trà Vinh đến Cà Mau mỗi tháng
một lần từ 01/2019 đến 12/2020 bằng lưới đáy với kích thước mắt lưới 1,5 cm. Kết quả
phân tích thành phần chính cho thấy pH và độ mặn của nước có tác động rõ rệt đến chỉ
số hình thái của ba loài cá thuộc giống Butis. Kết quả nghiên cứu còn cho thấy kết hợp
đặc điểm hình thái với mã vạch gen ty thể COI và Cytb đã giúp định loại chính xác loài
B. koilomatodon và xác định được mối quan hệ di truyền giữa ba loài cá thuộc giống
Butis. Đá tai của Cá bống răng cưa có hình dạng đặc trưng, tương đồng giữa hai bên
trái và phải và có quan hệ hồi quy trung bình với kích thước cơ thể cá. Cá đực chiếm
ưu thế trong quần thể so với cá cái với tỷ lệ giới tính 2,21: 1,00. Chiều dài thành thục
đầu tiên của Cá bống răng cưa khoảng 5 cm. Cá bống răng cưa là loài đẻ nhiều lần
trong mùa sinh sản nhưng tập trung vào mùa mưa từ tháng 06 đến tháng 10. Cá có kiểu
hình tăng trưởng chủ yếu là bất đẳng âm và thích nghi tốt với môi trường sống, đặc biệt
vào mùa khô và ở Trà Vinh. Cá bống răng cưa là loài ăn động vật với phổ thức ăn gồm
tép, cá nhỏ, mảnh vụn hữu cơ và giun nhiều tơ, trong đó, tép được xem là loại thức ăn
quan trọng với số lượng nhiều nhất. Quần thể Cá bống răng cưa hiện có mức khai thác
hợp lý với hai đỉnh phục hồi hằng năm vào tháng 04-05 và tháng 07-08. Các kết quả
của luận án là nguồn tài liệu tham khảo có giá trị cho công tác giảng dạy, nghiên cứu,
giúp bảo tồn và khai thác hợp lý nguồn lợi loài cá này ở vùng ĐBSCL.