Nghêu lụa (Paphia undulata, Born 1778) là một trong những loài động vật
thân mềm hai mảnh vỏ (ĐVTMHMV) có giá trị kinh tế xuất khẩu cao. Nhu cầu thị
trường về ĐVTMHMV ngày càng tăng, chất lượng an toàn thực phẩm nhập khẩu
ngày càng nghiêm ngặt hơn. Bên cạnh đó, ô nhiễm môi trường ngày càng tăng do sự
phát triển của công nghiệp, tạo sức ép lớn đến nuôi trồng thuỷ sản nói chung và nghề
nuôi/khai thác ĐVTMHMV nói riêng.
Trong các chất ô nhiễm, ô nhiễm kim loại nặng (KLN) là vấn đề đáng quan
tâm, đặc biệt ở các khu vực phát triển nhanh về công nghiệp. Vấn đề này được các
nhà khoa học quan tâm nhiều hơn bởi độc tính, tính bền vững và sự tích lũy sinh học
của chúng trong môi trường và sinh vật. Một số KLN như Pb, Hg, Cd có thể gây độc
ngay cho sinh vật ở nồng độ thấp trong môi trường trầm tích và môi trường nước, có
thể gây ngộ độc tức thời hoặc ảnh hưởng lâu dài đến thủy sinh vật, sinh vật đáy và
sức khỏe con người [1].
Trên thế giới, nhiều nước đã có các vụ ngộ độc do dùng các sản phẩm hải sản
tích tụ các chất ô nhiễm, hoặc sản phẩm nuôi không đảm bảo vệ sinh an toàn thực
phẩm gây ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng và gây thiệt hại kinh tế nặng nề, như
sự kiện nhiễm độc methyl thủy ngân do ăn cá ở vịnh Minamata – Nhật Bản ghi nhận
năm 1956; nhiễm Cd gây liệt hệ thần kinh (bệnh Itai-Itai) ở Toyoma – Nhật Bản; v.v.
Một trong những đặc điểm sinh học đặc trưng của các loài ĐVTMHMV là ăn
lọc thụ động, thức ăn chủ yếu là mùn bã hữu cơ, thực vật phù du và động vật nguyên
sinh [2]. Trong khi đó, KLN có khả năng cộng kết, hấp phụ lớn trong trầm tích lơ
lửng, mùn bã hữu cơ và là nguồn quan trọng gây tích tụ trong ĐVTMHMV [6].
Trên cơ sở đó, các nhà nghiên cứu đã sử dụng một số ĐVHMV có khả năng
tích tu cao làm sinh vật chỉ thị để giám sát, đánh giá mức độ ô nhiễm môi trường vùng
cửa sông ven biển [7, 8, 9, 10, 11]. Qua nhiều nghiên cứu cho thấy khả năng tích tụ
KLN của các loài ĐVTMHMV cao hơn nhiều so với đối tượng thuỷ sản khác. Hàm
lượng KLN trong cơ thể ĐVTMHMV cao hơn hàng trăm lần thậm chí cả hàng nghìn
lần so với hàm lượng KLN có trong môi trường nước [5, 9, 12, 13].