Quyền của NLĐ và bảo vệ quyền của NLĐ là nội dung quan trọng, có tính lịch sử
và truyền thống trong quy định của pháp luật lao động quốc tế và các quốc gia trên thế
giới. Với tôn chỉ, mục đích hoạt động của mình, từ khi ra đời cho đến nay, ILO đã ban
hành 190 công ước, 206 khuyến nghị và 6 nghị định thư quy định các nguyên tắc và
quyền cơ bản trong lao động. Trên cơ sở tiêu chuẩn lao động của ILO, các quốc gia là
thành viên, tùy vào điều kiện kinh tế – xã hội của mình mà thực thi hoặc cụ thể hóa các
quy định này cho phù hợp.
Trong xu thế đa dạng hóa và đa phương hóa của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế
hiện nay, ngày càng có nhiều các FTA song phương và đa phương bao gồm các điều
khoản về xã hội và lao động liên quan đến quyền của NLĐ. Trong các điều khoản liên
quan đến quyền của NLĐ, các FTA tăng cường đề cập tới Tuyên bố về các nguyên tắc và
quyền cơ bản trong lao động (1998) của ILO, trong đó bao trùm cả 8 công ước cơ bản
(Công ước số 87, Công ước số 98, Công ước số 29, Công ước số 105, Công ước số 138,
Công ước số 182, Công ước số 100, Công ước số 111). Một trong những FTA được cho
là sẽ có tác động rất lớn đến sự phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam trong thời gian
tới đó là Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương – CPTPP.
Là hiệp định thương mại tự do tiêu chuẩn cao, CPTPP không chỉ đề cập tới các lĩnh
vực truyền thống mà còn đề cập đến những vấn đề mới, phi truyền thống như lao động,
môi trường, mua sắm của Chính phủ, doanh nghiệp Nhà nước, bảo hộ thương mại, .
Riêng đối với lĩnh vực lao động, CPTPP yêu cầu các quốc gia phải cam kết và thực thi
các quyền cơ bản của NLĐ được nêu trong Tuyên bố năm 1998 của ILO. Đó là quyền tự
do liên kết và TLTT; chấm dứt mọi hình thức lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc; loại bỏ
một cách hiệu quả LĐTE, cấm các hình thức LĐTE tồi tệ nhất; và quyền bình đẳng,
không phân biệt đối xử trong việc làm, nghề nghiệp.
Việt Nam đã thông qua Nghị quyết về việc phê chuẩn Hiệp định CPTPP và các văn
kiện có liên quan vào ngày 12/11/2018, có hiệu lực (đối với Việt Nam) từ ngày
14/1/2019. Theo đó, Việt Nam cam kết thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ chung trong
Chương về lao động. Nếu Việt Nam có vi phạm thì các quốc gia sẽ ngưng áp dụng các
biện pháp ưu đãi thương mại với Việt Nam trong thời hạn 03 năm kể từ thời điểm CPTPP
có hiệu lực. Điều đó đòi hỏi vấn đề quyền của NLĐ và bảo vệ quyền của NLĐ trong các
quy định của pháp luật Việt Nam phải sửa đổi, bổ sung cho phù hợp và tương thích với
các quy định của CPTPP. Hay nói cách khác, yêu cầu nội luật hóa những nội dung của
các Công ước quốc tế của ILO nêu trên vào nội dung pháp luật của Việt Nam là một
trong những yêu cầu bắt buộc.