Tổng quan tình hình nghiên cứu
Hiện nay, ở trong và ngoài nước, nhiều công trình nghiên cứu tài liệu quý
hiếm và quản lý tài liệu quý hiếm liên quan đến các khía cạnh của đề tài “Quản lý
tài liệu quý hiếm tại các thư viện ở Việt Nam” đã được công bố. Các công trình này
được tập hợp theo một số khía cạnh có liên quan đến đề tài luận án.
2.1. Nghiên cứu nội dung quản lý tài liệu quý hiếm
Công trình của các tác giả theo hướng nghiên cứu này đã giải quyết vấn đề
nội dung quản lý tài liệu quý hiếm từ các phương diện lý thuyết.
+ Khái niệm tài liệu quý hiếm
Khái niệm tài liệu
Levine-Clark M. và Carter T. M. (2013) [112], Reitz J. M. (2013) [129], Hội
Lưu trữ Hoa Kỳ SAA (2021) [135], Phạm Văn Rính và Nguyễn Viết Nghĩa (2007)
[37], Nguyễn Yến Vân và Vũ Dương Thúy Ngà (2008) [49], và nhiều tác giả
khác đã làm rõ khái niệm tài liệu. Quan điểm của các tác giả khác biệt về cách diễn
đạt song nhìn chung đều nhận định bản chất của tài liệu bao gồm hai đặc trưng: hình
thức vật chất và nội dung thông tin lưu giữ trên đó.
Khái niệm tài liệu quý hiếm
Các chuyên gia sưu tầm, lưu trữ và thư viện đã tiếp cận khái niệm tài liệu
quý hiếm với ba xu hướng. Thứ nhất, tài liệu quý hiếm được xác định căn cứ vào
giá trị tài liệu và nhu cầu của thị trường với đại diện là các chuyên gia sưu tầm, kinh
doanh tài liệu cổ, quý hiếm như Congalton T. E. [158] và Carter J. [79]. Xu hướng
thứ hai, trên quan điểm lưu trữ, tập trung vào giá trị độc đáo của tài liệu với tư cách
là những bằng chứng gốc, đại diện là Hội Lưu trữ Hoa Kỳ SAA [135], Luật Lưu trữ
Việt Nam [34]. Xu hướng thứ ba chú trọng giá trị sử dụng và sự khan hiếm, độc đáo
của tài liệu, đại diện là các chuyên gia thư viện như Levine-Clark M. và Carter T.
M. (2013) [112], Reitz M. J. (2013) [129], Trần Thị Phương Lan (2005) [20],. Cả
ba xu hướng đều nhận định tài liệu quý hiếm là tài liệu có giá trị và có số lượng bản
ít. Từ cách tiếp cận của lĩnh vực thư viện, tài liệu quý hiếm được đưa vào bộ sưu tập
thư viện để quản lý phải đảm bảo giá trị quan trọng về nhiều mặt, số lượng bản hạn
chế, khó bổ khuyết.