Chức năng sinh lý của tế bào sinh sắc tố
Tế bào sinh sắc tố (TBSST) là các tế bào có chức năng tổng hợp và
phân phối sắc tố melanin. Chúng có bào tương hình đa diện, các tua bào
tương dài xen kẽ vào khoảng gian bào của các tế bào tạo sừng, nhân hình đa
diện, nằm ở giữa hoặc nửa dưới của tế bào. Bào tương có chứa các hạt sắc tố,
đó là các melanosom, trong lòng chứa sắc tố melanin 35,36. TBSST có hai
dạng, dạng hoạt động và dạng dự trữ. Dạng hoạt động có các tua bào tương
dài, trong lòng chứa nhiều melanosom ở các lứa tuổi khác nhau. Dạng dự trữ
có bào tương hẹp hơn, tua bào tương ngắn hoặc không có, trong bào tương
không có các melanosom 35,36. Các TBSST phân bố chủ yếu ở lớp biểu bì da
chiếm khoảng 90%. Ở đó, chúng đứng rải rác, đơn độc và không có các thể
liên kết hoặc bán liên kết với các tế bào tạo sừng kế cận. Các TBSST phân bố
cân đối giữa hai bên cơ thể, tỷ lệ phân bố so với các tế bào tạo sừng không có
sự khác biệt theo giới cũng như chủng tộc, nhưng ở người trưởng thành cao
hơn so với trẻ em. Tỷ lệ này cao nhất ở da đầu và da mặt từ 1/5 đến 1/4, trung
bình ở da các vùng đùi, cẳng chân và cánh tay từ 1/12 đến 1/10, thấp nhất ở
da thân mình từ 1/35 đến 1/29 và trung bình có 1570 TBSST/m2 da. Ở người
già, các TBSST không phân chia, nhưng do các tế bào tạo sừng cũng bị thoái
hóa teo dần đi, nên tỷ lệ phân bố của các TBSST vẫn không thay đổi. Các
TBSST còn có ở võng mạc mắt, màng não, hệ thống niêm mạc, cấu trúc vỏ hạch,
đôi khi cả ở các tổ chức phần mềm 35. Đơn vị melanin của da là một hệ thống gồm
một TBSST và các tế bào tạo sừng được nó cung cấp sắc tố melanin. Đó vừa là
đơn vị hình thái học vừa là đơn vị chức năng. Melanosom là một bào quan đặc
biệt của các TBSST, ở đó xuất hiện quá trình tổng hợp và tích lũy sắc tố melanin.
Sự hình thành sắc tố melanosom diễn ra theo bốn giai đoạn: giai đoạn I gồm có
tyrosin và một khung lưới protein. Giai đoạn II là giai đoạn tiền melanosom, trong
lòng có chứa sắc tố melanin. Giai đoạn III bắt đầu có sự lắng đọng sắc tố melanin
trên lưới protein nhưng chưa đầy đủ. Giai đoạn IV có sự lắng đọng đầy đủ sắc tố
melanin tạo thành một cấu trúc thuần nhất 36,37.