Hướng nghiên cứu tác động các yếu tố cấu thành hệ thống kiểm soát nội
bộ đến kết quả hoạt động tài chính của tổ chức
Đây là hướng nghiên cứu phổ biến nhất về KSNB vì xuất phát điểm của
KSNB là gắn với các hoạt động kế toán, tài chính của doanh nghiệp. Tiêu biểu cho
hướng nghiên cứu này có các tác giả như Porter và Robert (1976), Kleiner (1990),
Chih – Yang Tseng (2007), Mawanda (2008), Mose (2007), Muraleetharan (2010),
Mwakimasinde (2014) Các nghiên cứu này đề cập tới những vấn đề sau [81],
[68], [84], [82], [86], [91], [101]:
Cách tiếp cận trước tiên phải kể đến là từng bộ phận cấu thành của hệ thống
KSNB có ảnh hướng đến hoạt động tài chính nói chung và hiệu quả hoạt động tài
chính nói riêng của doanh nghiệp.
• Một là, nghiên cứu mối quan hệ giữa môi trường kiểm soát với hiệu quả
hoạt động tài chính. Các nghiên cứu của Baines (1997), Park và cộng sự (1998),
11
Quigley (2007) đều nhấn mạnh việc các doanh nghiệp duy trì được những chuẩn
mực về đạo đức và sự minh bạch sẽ tạo dựng được niềm tin, trách nhiệm cho bản
thân người lao động, thiết lập mối quan hệ làm việc hiệu quả giữa các đồng nghiệp.
Điều này có ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả làm việc và từ đó nâng cao hiệu quả
tài chính so với các doanh nghiệp khác [38], [88],[93]. Hay nghiên cứu của Kleiner
(1990) chỉ ra rằng các chính sách nhân sự sẽ làm tăng năng suất và hiệu quả tài
chính của doanh nghiệp [68].
• Hai là, nghiên cứu mối quan hệ giữa hoạt động kiểm soát với hiệu quả
hoạt động tài chính. Nghiên cứu của Hitt và cộng sự (1996) được đề cập đến như
một nghiên cứu rất kinh điển. Nghiên cứu này xem xét một mô hình lý thuyết nhằm
giải thích các chiến lược tham gia vào thị trường kiểm soát doanh nghiệp (mua lại
và thoái vốn) đã ảnh hưởng đến các cơ chế kiểm soát nội bộ ảnh hưởng đến sự đổi
mới bên trong và bên ngoài của doanh nghiệp như thế nào. Chín trong số mười giả
thuyết đều củng cố cho nhận định rằng các công ty tham gia vào việc mua lại và
thoái vốn chủ yếu thực hiện hoạt động kinh doanh dựa chủ yếu vào cơ chế kiểm
soát tài chính [57]. Tác giả khẳng định, hoạt động kiểm soát có mối quan hệ thuận
chiều với hiệu quả tài chính của doanh nghiệp. Nghiên cứu Piriya (2013) được thực
hiện với mục tiêu tìm ra mối quan hệ giữa các hoạt động kiểm soát và hiệu quả hoạt
động tổ chức, số liệu thực nghiệm được khảo sát tại quận Jaffna, Sri Lanka. Kết quả
nghiên cứu định lượng đã chứng tỏ rằng mối quan hệ các hoạt động kiểm soát và
hiệu quả tài chính là có ý nghĩa thống kê, quan trọng hơn, đây là mối quan hệ cùng
chiều (positive) [89].
• Ba là, nghiên cứu mối quan hệ giữa hoạt động thông tin truyền thông với
hiệu quả hoạt động tài chính. Koufteros và cộng sự (2007) đã tiến hành nghiên cứu
thực nghiệm trên mẫu khảo sát gồm 224 giám đốc sản xuất có trụ sở tại Hoa Kỳ để
kiểm chứng mối quan hệ giữa hoạt động thông tin truyền thông, văn hóa doanh
nghiệp đến hiệu quả hoạt động, đặc biệt là hoạt động tài chính của công ty. Kết quả
nghiên cứu chỉ ra rằng doanh nghiệp có hệ thống thông tin truyền thông có sự kết
nối linh hoạt giữa bên trong và bên ngoài thì sẽ tác động thuận chiều với hiệu quả
tài chính của doanh nghiệp [69]. Nghiên cứu của Dinapoli (2007) chỉ ra rằng, việc
truyền thông trong tổ chức để tất cả các thành viên hiểu được vai trò, quyền hạn,
trách nhiệm, mục tiêu và mức độ rủi ro của các vị trí, các công việc , của tổ chức
thì sẽ nâng cao hiệu quả tài chính của doanh nghiệp [51].