Quan hệ Nhật Bản và Mỹ có lịch sử lâu dài và trải qua nhiều thăng trầm. Từ
giữa thế kỷ XIX, Mỹ đã “mở cửa” Nhật Bản và buộc quốc gia này phải ký kết các hiệp
ước bất bình đẳng. Từ đó, Nhật Bản trở thành điểm dừng chân quan trọng của Mỹ ở
châu Á. Dưới thời Minh Trị, Nhật Bản từng bước đấu tranh và giành được quyền bình
đẳng hơn trong quan hệ với Mỹ. Trong gần 50 năm đầu thế kỷ XX, về cơ bản Nhật Bản
và Mỹ trở thành hai đối thủ cạnh tranh trong quá trình tìm kiếm thị trường và mở rộng
ảnh hưởng ở châu Á – Thái Bình Dương. Đặc biệt, trong Chiến tranh thế giới thứ hai,
hai nước trở thành đối thủ trực tiếp trên chiến trường. Sau khi chiến tranh kết thúc,
Nhật Bản là nước bại trận và Mỹ được quyền thay mặt các nước Đồng minh chiếm
đóng Nhật Bản.
Ngày 8/9/1951, Hiệp ước Hoà bình San Francisco được ký kết, mở ra trang
mới trong lịch sử Nhật Bản. Theo đó, kể từ ngày Hiệp ước có hiệu lực, tình trạng
chiến tranh giữa Nhật Bản và các nước Đồng minh chấm dứt. Cùng ngày, Hiệp ước
An ninh Nhật – Mỹ cũng được ký kết, đánh dấu một bước ngoặt trong quan hệ giữa
Nhật Bản và Mỹ. Với hai hiệp ước này, quan hệ hai nước đã chuyển sang giai đoạn
mới. Đến ngày 19/1/1960, hai nước tiếp tục ký Hiệp ước hợp tác và an ninh tương
hỗ Nhật – Mỹ, đánh dấu sự củng cố của mối quan hệ đồng minh.
Quan hệ đồng minh giữa Nhật Bản và Mỹ được hình thành trong bối cảnh
cuộc Chiến tranh lạnh bước vào giai đoạn căng thẳng, quan hệ Mỹ – Xô đối đầu,
tình hình quốc tế và khu vực diễn biến rất phức tạp. Chính vì vậy, mối quan hệ
này chịu ảnh hưởng sâu sắc của tình hình quốc tế, đồng thời thể hiện một cách rõ
nét sự toan tính lợi ích quốc gia của mỗi nước.