Lịch sử nhân loại trong thế kỷ XXI đã mở ra trang mới với nhiều biến động
ở khắp nơi trên thế giới, trong đó vấn đề về trật tự thế giới, khu vực và các chủ thể
có ảnh hưởng lớn đối với chính trị, an ninh và kinh tế toàn cầu là đề tài dành được
sự quan tâm lớn của dư luận cũng như trong giới học giả. Là một thực thể quan
trọng trong quan hệ quốc tế, Liên minh châu Âu (EU) đã trải qua sự phát triển
đáng kể trong vài thập kỷ qua, đặc biệt là trong 20 năm đầu tiên của thế kỷ XXI
khi chứng kiến nhiều thay đổi quan trọng diễn ra toàn diện trên khắp các lĩnh vực.
Tuy nhiên, nếu sự mở rộng và hoàn thiện thể chế đem lại nhiều thành tựu hội nhập
cho khu vực thì những cuộc khủng hoảng đe dọa an ninh, chính trị, kinh tế, văn
hóa và sự đoàn kết của các quốc gia là thách thức không nhỏ với EU thời gian vừa
qua.
Cộng hòa Liên bang (CHLB) Đức là một quốc gia nằm ở trung tâm của châu
Âu với dân số đông nhất và là nền kinh tế lớn nhất trong khu vực. Là nước có đường
biên giới với nhiều quốc gia nhất ở châu Âu, Đức có điều kiện thuận lợi trong việc
phát triển các mối quan hệ chính trị và kinh tế mạnh mẽ với các nước láng giềng,
đồng thời trở thành một nhân tố chủ chốt trong nền chính trị khu vực.
Hình ảnh tiêu cực của nước Đức trong các cuộc chiến tranh thế giới và đặc
biệt là thảm họa diệt chủng Holocaust đã có tác động lâu dài đến mối quan hệ của
Đức với các nước châu Âu khác. Để khắc phục những sai lầm trong quá khứ, sau
thế chiến II, Đức trở thành một trong sáu quốc gia thành viên xây dựng Cộng đồng
Than thép châu Âu, tiền thân của Liên minh châu Âu ngày nay với mục tiêu xây
dựng hòa bình, ổn định về kinh tế và sau đó là chính trị ở khu vực. Với nỗ lực xóa
bỏ những nghi ngại với các nước láng giềng và lấy lại uy tín toàn cầu, Đức đã trở
thành một tấm gương tốt trong việc hòa giải với các nước trong khu vực và thể
hiện là quốc gia có trách nhiệm trên thế giới qua sự ủng hộ nhiệt tình cho các chính
sách hòa bình của Liên minh châu Âu.