Nội dung QLNN của chính quyền cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn) được
quy định trong Hiến pháp 2013; Luật Tổ chức chính quyền 2015 (sửa đổi, bổ
sung năm 2019) và các văn bản QPPL có liên quan.
Từ Hiến pháp năm 1946 đến nay luôn xác định, cấp xã là cấp chính
quyền địa phương cuối cùng của ĐVHC của nước ta. Theo đó, liên quan đến
nội dung này, Hiến pháp hiện hành 2013 đã quy định:
Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam phân định các ĐVHC như
sau: Một là, đơn vị hành chính cấp tỉnh và và các thành phố trực thuộc trung
ương. Hai là, cấp tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh; ba là,
thành phố trực thuộc trung ương chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị
hành chính tương đương; bốn là, đối với cấp huyện chia thành xã, thị trấn và
Thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường và xã; quận chia thành
phường [47].
Như vậy, ở nước ta chính quyền địa phương được tổ chức thành 03 cấp
đó là cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã; Hoạt động của cấp chính quyền địa
phương gồm có HĐND và UBND được tổ chức phù hợp với đặc điểm nông
thôn, đô thị, hải đảo, ĐVHC – kinh tế đặc biệt do luật định [47].
Hiện nay, các cơ quan Nhà nước của nước ta thực hiện quyền lực của
mình bằng phương thức tập quyền, phân quyền và cả tản quyền trên cơ sở phù
hợp với nhiệm vụ, quyền hạn; nên trong trường hợp cần thiết, chính quyền địa
phương được giao thực hiện một số nhiệm vụ của cơ quan Nhà nước cấp trên
với các điều kiện bảo đảm thực hiện nhiệm vụ đó.
UBND cấp xã là cấp cơ sở, cấp gần dân nhất và thực hiện QLNN trên
mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Là cấp thể hiện mối quan hệ mật thiết giữa
Nhà nước với Nhân dân và giữa nhân dân với cơ quan Nhà nước cấp trên.
UBND cấp xã nói chung gồm có: UBND xã; UBND phường; UBND thị trấn.
UBND xã là cơ quan hành chính ở xã. UBND các xã là các đơn vị hành chính
thuộc khu vực nông thôn, ngoại thành, ngoại thị của Việt Nam hiện nay (theo
Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015).