Xí nghiệp Đầu máy Hà nội là 1 xí nghiệp thành viên trực thuộc Xí nghiệp Liên hợp vận tải đường sắt khu vực I – Liên hiệp Đường sắt Việt Nam và đến 2003 chuyển đổi thành Công ty vận tải Hành khách đường sắt Hà nội thuộc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam. Xí nghiệp Đầu máy Hà nội là một đơn vị quản lý sức kéo lớn nhất của ngành đường sắt Việt Nam. Xí nghiệp Đầu máy Hà nội được thành lập từ bao giờ thì không ai rõ vì không có tài liệu nào để lại, chỉ biết khái quát rằng: Sau khi thực dân Pháp ổn định bộ máy cai trị ở Việt Nam là chúng tiến hành khai thác thuộc địa, để khai thác được triệt để họ phải xây dựng đường sắt để vận chuyển hàng hoá về chính quốc. Tuyến đường Hà nội – Hải Phòng là một trong những tuyến đường được xây dựng đầu tiên (Trên cầu Long Biên còn biển in năm xây dựng và khánh thành (1890-1893). Các – Đề – Po hoả xa được thành lập để khám chữa đầu máy toa xe. Năm1955 hoà bình lặp lại chúng ta tiếp quản Các – Đờ – Po và đổi tên là đoàn công vụ, sau lại đổi là Đoạn đầu máy. Sau này khi chuyển đổi cơ cấu quản lý của Nhà nước lấy tên là Xí nghiệp Đầu máy Hà nội và lấy ngày 22/10/1955 làm ngày thành lập Xí nghiệp. (Để kỷ niệm ngày đường sắt tổ chức đoàn tàu đón Bác Hồ từ Hải Phòng về Hà Nội, sau khi Bác đi dự đại hội PHONGTENNOPÔLÔ tại Pháp về 21/10/1946). – Là xí nghiệp trực thuộc nên chủ quản lý xí nghiệp Liên hợp đường sắt khu vực I (Nay là Công ty Vận tải hành khách Hà nội) nên không có tư cách pháp nhân đầy đủ mặc dù cơ quan chủ quản muốn tăng cường tính chủ động cao trong sản xuất kinh doanh, phân cấp phân quyền mạnh đến đâu thì cả 18 thành viên hợp lại mới hoàn thành một sản phẩm đưa ra thị trường xã hội đó là tấn hàng hoá km và hành khách km. – Trải qua gần 50 năm xây dựng và trưởng thành, vượt qua mọi thử thách trong chiến tranh xây dựng và tổ quốc đội ngũ cán bộ công nhân viên của xí nghiệp đã không ngừng lớn mạnh và đổi mới góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc nói chung và cũng như việc xây dựng và phát triển của xí nghiệp nói riêng. Xí nghiệp đã được cấp trên, Đảng và Nhà nước đánh giá cao trong lĩnh vực sản xuất và phát triển. Trong sự nghiệp của ngành Giao thông vận tải góp phần không nhỏ vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước phát triển đất nước. Xí nghiệp đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý. Nhiều năm liền được công nhận là đơn vị lao động XHCN có 2 công nhân được phong tặng Anh hùng Lao động đó là Anh hùng lao động Nguyễn Minh Đức và Trịnh Hanh v.v. Ngày 25/2/1996 xí nghiệp được vinh dự đón Tổng bí thư Đỗ Mười về thăm. Năm 1997 XN được Nhà nước phong tặng “Huân chương Lao động hạng 3”.