Ngày 10/10/2015 đánh dấu đúng 4 năm kể từ lúc Hội nghị lần thứ 3 của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa 11 quyết định tái cơ cấu nền kinh tế trên ba lĩnh vực là đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và ngân hàng thương mại (NHTM).1 Trước đó, nền kinh tế Việt Nam đã chứng kiến một sự mở rộng nhanh chóng của hệ thống các NHTM, về số lượng ngân hàng, vốn chủ sở hữu trên sổ sách, dư nợ cho vay và tổng tài sản trong những năm 2006-2008. Rồi từ đó cho đến 2011 là một giai đoạn bất ổn kinh tế vĩ mô của Việt Nam. Vào cuối tháng 10 năm 2011, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) bắt đầu tiến hành đánh giá, phân loại các tổ chức tín dụng (TCTD) và xác định các NHTM yếu kém phải cơ cấu lại. Dưới sự chỉ đạo của Chính phủ (CP), NHNN thực hiện soạn thảo, trình duyệt và triển khai thực hiện Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011-2015. Các NH yếm kém được cho phép tự tái cơ cấu, tự nguyện hợp nhất, hay bị bắt buộc bán cho Nhà nước với giá 0 đồng. Công ty Quản lý Tài sản các TCTD Việt Nam (VAMC) theo mô hình mua bán nợ tập trung được thành lập thuộc sở hữu nhà nước để mua nợ xấu nhưng không dùng nguồn lực thật. Nhiều vụ án vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng được điều tra và đưa ra xét xử. Bài viết này trình bày những thay đổi về luật, chính sách và diễn biến kinh tế vĩ mô của Việt Nam trong giai đoạn 2006-2010 dẫn tới tình hình tài chính khó khăn của các NHTM vào cuối năm 2011. Tiếp theo, bài viết tổng hợp những nỗ lực tái cơ cấu các NHTM cho đến cuối năm 2015.2 Trong bài, tôi sẽ cố gắng trình bày một cách có hệ thống những thông tin về luật, chính sách và các sự kiện tái cơ cấu NHTM dựa vào các văn bản do các cơ quan quản lý nhà nước (CQ QLNN) ban hành, thông tin các CQ QLNN cung cấp công khai cho báo chí, trả lời phỏng vấn của lãnh đạo và đại diện chính thức các CQ QLNN cho báo chí, số liệu thống kê chính thức của Việt Nam và của các tổ chức quốc tế, báo cáo tài chính (BCTC) và thông tin do các NHTM và DN khác chính thức công bố.3 Tôi sẽ đặt ra các câu hỏi ở từng phần của bài viết. Hy vọng dựa vào các thông tin trình bày, người đọc có thể tự đưa ra câu trả lời cũng như những đánh giá của riêng mình. Những phần cuối của bài viết được dành cho một số nghiên cứu tình huống tái cấu trúc các NHTM yếu kém để cung cấp cho người đọc những thông tin cụ thể để đánh giá thực trạng tái cấu trúc từ cái nhìn vi mô.