1. Lý do chọn đềtài Thếgiới đang bước vào thiên niên kỷmới với sựbùng nổthông tin, phát triển nhanh chóng của công nghệcao, nền kinh tếtri thức và xu hướng toàn cầu hoá. Đảng và Nhà nước chủtrương đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thực hiện chiến lược dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Trong bối cảnh đó, giáo dục đại học, với vai trò chính trong đào tạo và phát triển nhân lực phục vụ đất nước cần có sựphát triển vượt bậc, đặc biệt là vềmặt chất lượng. Trong Nghịquyết Đại hội Đảng lần thứIX, yêu cầu vềnâng cao chất lượng giáo dục đại học được xác định cụthể: “Mởrộng hợp lý qui mô giáo dục đại học, làm chuyển biến rõ nét vềchất lượng và hiệu quả đào tạo” (Đảng Cộng sản Việt nam, 2001: 110). Với định hướng rõ rệt nhưvậy, từhàng thập kỷqua, giáo dục đại học đã bắt đầu quá trình tự đổi mới, giáo dục đại học đã có nhiều biến chuyển mạnh mẽvới sựphát triển mạnh cảvềqui mô, mô hình và loại hình đào tạo. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, vấn đềchất lượng của giáo dục đại học còn nhiều bất cập. Chất lượng đào tạo còn thấp so với yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội hiện nay và so với kết quả đào tạo đại học của nhiều nước trong khu vực và trên thếgiới. Mục tiêu của giáo dục đại học là cung cấp nguồn nhân lực được đào tạo ởtrình độnhất định cho xã hội, thúc đẩy sựphát triển kinh tế- xã hội của đất nước. Với cách tiếp cận này, chất lượng đào tạo có thể được đánh giá qua năng lực đáp ứng nhu cầu nhân lực của người được đào tạo sau khi hoàn thành chương trình đào tạo. Việc xác định rõ được quan niệm vềchất lượng, phương pháp đánh giá chất lượng có thểlà một cách hiệu quả để đổi mới giáo dục đại học, là một bước đi quan trọng trong việc cung cấp nguồn nhân lực có đủtrình độcho sựnghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Trên tinh thần đó, luận văn được hình thành nhằm tìm hiểu các vấn đềliên quan đến việc đánh giá chất lượng đào tạo đại học thông qua ý kiến đánh giá người sử dụng lao động vềnhững lao động có trình độ đại học hiện đang làm việc trong các doanh nghiệp, xí nghiệp nhưlà một phương pháp tiếp cận hiệu trong nỗ lực nâng cao chất lượng đào tạo đại học. Chất lượng đào tạo là vấn đềquan tâm không chỉcủa các nhà quản lý giáo dục, giảng viên, sinh viên mà còn của cảxã hội. Thực tếcho thấy mặc dù giáo dục đại học đã rất nỗlực nâng cao chất lượng đào tạo trong suốt thời gian qua nhưng thực tếxã hội cho thấy rất nhiều sinh viên ra trường không xin được việc làm và rất nhiều nhà tuyển dụng không tuyển được lao động phù hợp với yêu cầu. Trong nhiều năm trởlại đây, việc tuyển dụng nhân viên của các cơquan, xí nghiệp, doanh nghiệp, tổchức nước ngoài,. đều trởnên công khai rộng rãi và phổbiến. Các ngày hội việc làm được tổchức thường xuyên, đó là nơi gặp gỡcủa lãnh đạo các cơsởsửdụng lao động và những người có nhu cầu việc làm. Sốngười cần việc làm tham gia các ngày hội việc làm lên đến hàng chục nghìn người, hồsơnộp vào các cơquan thông báo tuyển dụng thường xuyên là hàng trăm, hàng nghìn bộ. Tuy nhiên, theo số liệu của nhà tổchức chỉcó 30% doanh nghiệp tuyển được người phù hợp trong các ngày hội việc làm và các doanh nghiệp chỉtuyển được 60% chỉtiêu đềra. Các cơquan, doanh nghiệp có uy tín có khi hàng năm không tìm được người phù hợp vào các vịtrí quan trọng trong đơn vị. Trong khi đó, sinh viên tốt nghiệp đại học hàng năm lên đến hàng chục ngàn người. Dường như đã có một khoảng cách khá xa giữa chương trình đào tạo ởcác trường đại học và nhu cầu đặt ra từthực tếcủa các doanh nghiệp, cơquan. Có vẻnhưmuốn nâng cao chất lượng đào tạo đại học thì một trong những mục tiêu cần phấn đấu là làm cho khoảng cách này trởnên ngắn hơn. Với những cách tiếp cận vấn đềnhưtrên, một nghiên cứu đánh giá mức độ đáp ứng với công việc của sinh viên tốt nghiệp đại học thông qua ý kiến người sửdụng lao động là rất cần thiết. Một mặt, nghiên cứu sẽlàm rõ về khái niệm chất lượng, chất lượng đào tạo đang được băn khoăn hiện nay, làm rõ phương pháp luận đánh giá chất lượng đào tạo. Mặt khác, nghiên cứu áp dụng lý thuyết liên quan đến đo lường chất lượng đào tạo vào việc đo lường mức độ đáp ứng với công việc của sinh viên đại học sau khi ra trường thông qua cuộc khảo sát thực tếmột sốdoanh nghiệp. Đánh giá được mức độ đáp ứng với công việc của sinh viên tốt nghiệp đại học ngành kinh tếhiện đang làm việc tại các doanh nghiệp vừa và nhỏlà một kết quảlớn nhất mà luận văn mong muốn hướng tới. Tuy nhiên, việc xây dựng các tiêu chí đo lường và tiến hành đánh giá mức độ độ đáp ứng với công việc thực tếcủa sinh viên đại học nói chung là quá sức đối với một luận văn thạc sĩnên việc lựa chọn một nhóm ngành cụ thể đểxây dựng một công cụminh hoạcho phương thức đánh giá chất lượng sinh viên tốt nghiệp thông qua ý kiến người sửdụng lao động là hết sức cần thiết. Sinh viên tốt nghiệp ngành kinh tế được coi là phù hợp hơn cảbởi lẽ kinh tếlà một ngành quan trọng cho sựphát triển của xã hội, ảnh hưởng mạnh mẽnhất đến sựphát triển của các lĩnh vực khác, đặc biệt là nhu cầu nhân lực. Trong mỗi thời kỳkhác nhau, nền kinh tếcó sựphát triển khác nhau, đòi hỏi sốlượng và chất lượng khác nhau của nguồn nhân lực lao động. Nền kinh tế hiện nay với chủtrương gia nhập, hoà nhập, liên kết với bên ngoài rõ ràng đòi hỏi vềchất lượng những sinh viên tốt nghiệp ngành kinh tếkhác hẳn so với những sinh viên tốt nghiệp 10 hay 15 năm trước đây. Đó là lý do sinh viên tốt nghiệp ngành kinh tế được lựa chọn đểminh hoạcho hướng tiếp cận nghiên cứu của luận văn. 2. Mục đích nghiên cứu Luận văn được thực hiện nhằm mục đích: Đo lường mức độ đáp ứng với công việc của sinh viên tốt nghiệp đại học ngành kinh tếthông qua ý kiến người sửdụng lao động. 3. Phương pháp nghiên cứu 3.1. Câu hỏi nghiên cứu – Liệu các sinh viên tốt nghiệp đại học ngành kinh tếtrong 5 năm trởlại đây có đáp ứng được các yêu cầu cơbản của công việc trong thực tếkhông? Đáp ứng ởmức độnào? – Giải pháp nào nhằm tăng cường khảnăng đáp ứng với công việc của người sinh viên tốt nghiệp ngành kinh tế? 3.2. Giảthuyết nghiên cứu Các giảthuyết nghiên cứu ban đầu của luận văn bao gồm: – Sinh viên tốt nghiệp ngành kinh tế đáp ứng được các yêu cầu cơbản trong quá trình lao động ởmức độvừa phải. – Mối quan hệchặt chẽgiữa doanh nghiệp và trường đại học là giải pháp hữu hiệu giúp tăng cường khảnăng đáp ứng với công việc của sinh viên khi tốt nghiệp. 3.3. Khách thểvà đối tượng nghiên cứu – Khách thểnghiên cứu: sinh viên đã tốt nghiệp đại học từ2000-2005 năm trởlại đây, hiện đang có việc làm đúng với ngành nghề đào tạo. Các ngành nghề được đào tạo bao gồm các chuyên ngành thuộc ngành kinh tế: Quản trịkinh doanh, Marketing, Thương mại, Kếtoán, Ngân hàng và Tài chính – Đối tượng nghiên cứu: khảnăng đáp ứng công việc của sinh viên tốt nghiệp đại học ngành kinh tế, đang có việc làm đúng với ngành nghề đào tạo. 3.4. Phương pháp nghiên cứu cụthể Các phương pháp cụthể đểtriển khai các nội dung nghiên cứu bao gồm: – Nghiên cứu tài liệu sẵn có: Phân tích các tài liệu bao gồm đềtài, dự án, bài báo, bài hội thảo liên quan đến đánh giá chất lượng đào tạo đại học, đánh giá sản phẩm đào tạo đại học được thực hiện trong thời gian gần đây. Phân tích tổng hợp các tài liệu nghiên cứu đểxây dựng cơsởlý luận của luận văn. – Khảo sát bằng bảng hỏi soạn sẵn: Khảo sát bằng phiếu hỏi soạn sẵn đối với cán bộquản lý doanh nghiệp (giám đốc, phó giám đốc/ cán bộphụ trách nhân sự) vềmức độ đáp ứng với công việc của sinh viên tốt nghiệp ngành kinh tếgiai đoạn 2000 – 2005 đang làm việc tại các doanh nghiệp trên địa bàn Hà Nội. Ngoài ra, tại mỗi doanh nghiệp, một sinh viên tốt nghiệp ngành kinh tếgiai đoạn 2000-2005 hiện đang làm việc tại doanh nghiệp (người lao động) cũng sẽ được khảo sát. Kết quảcó 150 cán bộquản lý và 150 người lao động đã được khảo sát. Những dữliệu của cuộc khảo sát được sửdụng làm căn cứchính để đánh giá thực trạng của vấn đềnghiên cứu. Đồng thời, làm căn cứ đểhình thành lên bộtiêu chí đánh giá mức độ đáp ứng với công việc của sinh viên tốt nghiệp đại học. – Phỏng vấn sâu bán cấu trúc: Được sửdụng nhưlà công cụthu thập thông tin bổtrợcho phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi soạn sẵn. Các cuộc phỏng vấn sẽchủyếu tập trung vào cách thức người sửdụng lao động đánh giá mức độ đáp ứng với công việc của người lao động và những năng lực mà sinh viên tốt nghiệp ngành kinh tếcần phải có. Tổng cộng có 10 cuộc phỏng vấn với quản lý doanh nghiệp và 5 phỏng vấn với sinh viên tốt nghiệp đại học ngành kinh tếgiai đoạn 2000-2005. 4. Phạm vi và thời gian nghiên cứu – Phạm vi nghiên cứu: Luận văn khảo sát 150 doanh nghiệp trên địa bàn Hà Nội . Các ngành nghềthuộc nhóm ngành kinh tế được khảo sát bao gồm: Quản trịkinh doanh, Marketing, Thương mại, Kếtoán, Ngân hàng và Tài chính. – Thời gian khảo sát: vào tháng 6-7/2008.