Mở cửa thị trường tài chính ngân hàng là một trong những nội dung bắt buộc và khó khăn nhất đối với Việt Nam trong toàn bộtiến trình đàm phán gia nhập WTO. Giờ đây, khi tiến trình đàm phán kết thúc và Việt Nam được công nhận là thành viên chính thức của WTO thì việc thực thi các cam kết này cũng không phải là vấn đềdễdàng. Có nhiều lý do buộc chúng ta phải hết sức cân nhắc vềquá trình tựdo hóa tài chính và mởcửa thịtrường ngân hàng Việt Nam nhưng quan trọng nhất có thểkể đến là “nội lực” của các ngân hàng thương mại Việt Nam – đặc biệt là các ngân hàng thương mại quốc doanh – chưa đủ đểtham gia vào cuộc chơi với những quy luật cạnh tranh hết sức nghiệt ngã. Hội nhập kinh tếquốc tếlà một tất yếu khách quan, không thểvì yếu về“nội lực” mà chúng ta có thể đứng ngoài xu thếtất yếu đó. Vấn đề đặt ra là các ngân hàng thương mại Việt Nam phải xác định được chiến lược kinh doanh cho riêng mình nhằm đón đầu vận hội cũng nhưhạn chế đến mức thấp nhất các ảnh hưởng xấu do quá trình hội nhập kinh tếquốc tế đem lại. Sau hơn 08 năm công tác tại Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM – một Chi nhánh ngân hàng thương mại quốc doanh được đánh giá vào loại hàng đầu của Việt Nam, chúng tôi hiểu rõ được đằng sau danh hiệu “ngân hàng hàng đầu” ấy là những bất cập, là những lúng túng trong công tác quản trị điều hành mà cụthểlà lúng túng và bất cập trong việc xây dựng chiến lược kinh doanh. Đềtài tập trung giải quyết vấn đềnày, hay nói khác đi, người viết tập trung nghiên cứu xây dựng chiến lược kinh doanh nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM trong bối cảnh hội nhập kinh tếquốc tế. Đó chính là ý nghĩa của đềtài tác giảlựa chọn. Đến với đềtài này, người viết tập trung làm rõ các vấn đềmang tính lý luận lẫn thực tiễn có liên quan đến chiến lược và quản trịchiến lược đặt trong lĩnh vực hoạt động cụthểlà kinh doanh ngân hàng. Trên cơsởnhững vấn đềlý luận đúc kết được, chúng tôi vận dụng đểxây dựng chiến lược kinh doanh cho một ngân hàng – 6 – thương mại cụthể; từ đó xây dựng và đềxuất các giải pháp đểtriển khai thành công chiến lược kinh doanh đã đặt ra. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀTÀI – Làm rõ các vấn đềmang tính lý luận có liên quan đến chiến lược và quản trị chiến lượctrong hoạt động sản xuất kinh doanh. Nội dung này được xem là kim chỉ nam, là nền tảng cơbản nhất giúp doanh nghiệp xác định được mục tiêu phía trước của mình cùng phương cách tối ưu để đạt đến mục tiêu đó. Bên cạnh đó, song song với việc hệthống hoá các kiến thức có liên quan đến quản trịchiến lược, người viết cũng dành một phần đáng kể đểnghiên cứu các vấn đềcó liên quan đến quản trị chiến lược trong thực tiễn như ảnh hưởng của các khía cạnh văn hoá, chính trịvà kinh nghiệm thực tiễn quản trịchiến lược tại một sốngân hàng thương mại cụthể. – Căn cứtrên cơsởkhoa học vềquản trịchiến lược đã nghiên cứu, người viết tập trung phân tích một cách toàn diện tất cảcác mặt hoạt động kinh doanh của Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCMnhằm xác định mục tiêu kinh doanh và định hướng chiến lược phát triển một cách phù hợp trong bối cảnh hội nhập kinh tếquốc tế. – Không dừng lại ở đó, đềtài còn tập trung vào việc xây dựng một hệthống các giải pháp mang tính đồng bộ đểtriển khai thành công chiến lược kinh doanh đã đềra cũng như đềxuất một sốkiến nghị đối với các cấp chính quyền vềvấn đềchính sách quản lýnhằm hoàn thiện môi trường hoạt động ngân hàng trên địa bàn TPHCM nói riêng và cảnước nói chung. – Xây dựng một điển hình vềcông tác nghiên cứu xây dựng chiến lược đểcác ngân hàng thương mại khác nghiên cứu và đúc kết kinh nghiệm. PHẠM VI NGHIÊN CỨU Vềthời gian: mặc dù được thành lập từnăm 1977 nhưng trong suốt quá trình tồn tài và phát triển của mình, Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM gần nhưhoàn toàn chịu sựchi phối bởi cơchếbao cấp. Tuy nhiên, trong bối cảnh hội – 7 – nhập kinh tếquốc tếnhưhiện nay, các sốliệu quá khứkhông còn giữvai trò quyết định đối với công tác hoạch định chiến lược. Do vậy, toàn bộsốliệu làm cơsởcho các phân tích của tác giảtrong đềtài này chỉtập trung từnăm 2003 đến nay. Với dữ liệu nhưvậy, người viết chỉcó thểphân tích được thực trạng hoạt động của Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM trong thời gian qua nhưng chưa có cơsở đểtiến hành các dựbáo mang tính chiến lược. Vềkhông gian: đềtài chỉtập trung phân tích thực trạng hoạt động và xây dựng chiến lược cho Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM. Trong quá trình phân tích, tác giảcòn sửdụng các thông tin vềtình hình hoạt động của các ngân hàng thương mại trên địa bàn TPHCM đểlàm cơsởso sánh, đối chiếu. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đểthực hiện các mục tiêu của đềtài đã đặt ra, vềmặt phương pháp luận, chúng tôi dựa vào lý thuyết vềquản trịchiến lược và kinh nghiệm thực tiễn vềquản trịchiến lược tại một sốngân hàng thương mại trên địa bàn TPHCM đểlàm nền tảng. Trên nền tảng đó, kết hợp với môi trường kinh doanh cụthể, người viết xây dựng chiến lược kinh doanh cho Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM đồng thời đềra hệthống các giải pháp nhằm thực hiện thành công chiến lược đó. Với logic giải quyết vấn đềnhưvậy, các phương pháp nghiên cứu tác giảtập trung sửdụng trong quá trình thực hiện đềtài bao gồm: – Phương pháp điều tra xã hội học kết hợp với phương pháp thống kê, phân tích: Trong đềtài, phương pháp này chủyếu được sửdụng đểkhảo sát, đánh giá uy tín thương hiệu BIDV (Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển Việt Nam) trên địa bàn TPHCM. Cuộc điều tra khảo sát do chúng tôi phối hợp với Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM tiến hành vào cuối năm 2005 nhằm vào đối tượng khách hàng đang có quan hệgiao dịch với Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM với sốbảng câu hỏi được phát ra là 350 bảng, trong đó có 308 bảng được phát cho cá nhân và 42 bảng được phát cho các tổchức kinh tế. Kết quả điều tra thu được 283 bảng trảlời hợp lệ, trong đó có 265 bảng trảlời của cá nhân và 18 bảng trảlời – 8 – của tổchức kinh tế. Chi tiết mẫu điều tra và kết quả điều tra được thểhiện ởphần Phụlục 1 của luận văn này. – Phương pháp chuyên gia: đối với phương pháp này, tác giảthực hiện đồng thời các cuộc phỏng vấn trực tiếp cũng nhưgửi các bảng chấm điểm cho 10 đối tượng là cán bộcó thâm niên công tác trong lĩnh vực ngân hàng, đặc biệt là các cán bộcó thâm niên công tác tại Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM (danh sách đối tượng được phỏng vấn được trình bày ởphần Phụlục 2). Phương pháp này được người viết sửdụng chủyếu để đánh giá khảnăng phản ứng đối với các thay đổi của môi trường bên ngoài (ma trận đánh giá các yếu tốbên ngoài) cũng nhưcác điểm mạnh và điểm yếu nội bộ(ma trận đánh giá các yếu tốbên trong) của Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM. – Phương pháp duy vật biện chứng kết hợp với duy vật lịch sử đểnhận xét và đánh giá đối tượng nghiên cứu trong tổng hoà các mối quan hệkinh tế, quan hệxã hội có tính đến sựthay đổi của đối tượng theo thời gian. TÍNH MỚI CỦA ĐỀTÀI Chiến lược và quản trịchiến lược trong hoạt động kinh doanh hoàn toàn không phải là một lĩnh vực nghiên cứu khoa học mới nhưng chắc chắn cũng sẽ không bao giờlà lĩnh vực nghiên cứu bịcoi là nhàm chán. Thật vậy, với cùng một nền tảng cơsởlý luận vềquản trịchiến lược nhưnhau nhưng tùy thuộc vào từng mỗi môi trường kinh doanh, từng mỗi chiến lược gia, mà lý thuyết đó đựơc vận dụng vào thực tiễn một cách sáng tạo đầy bất ngờ. Chính vì vậy, mặc dù trước đây đã có khá nhiều những đềtài nghiên cứu có giá trịvềviệc xây dựng chiến lược kinh doanh cho các ngân hàng thương mại Việt Nam ởtầm vĩmô lẫn vi mô như “Giải pháp xây dựng chiến lược cạnh tranh của các ngân hàng thương mại cổphần trên địa bàn TPHCM” (Trương Quang Thông, Luận án Tiến sĩ, 2005) hay “Xây dựng chiến lược phát triển ngân hàng thương mại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tếquốc tế– tầm nhìn 2010-2030” (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 2005) nhưng người viết vẫn mạnh dạn tiếp tục lựa chọn nội dung này đểthực hiện – 9 – luận văn cao học. Với lĩnh vực nghiên cứu không mới nhưng đềtài nghiên cứu vẫn thểhiện được các ưu điểm sau: – Lý thuyết quản trịchiến lược được vận dụng một cách nhuần nhuyễn tại một doanh nghiệp cụthể(Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM) mà trước đây chưa có đềtài nghiên cứu nào đềcập đến. – Ngay trước thềm cửa WTO, các ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM được đặt vào một môi trường kinh doanh hoàn toàn mới mà ở đó yếu tốcạnh tranh sẽcực kỳgay gắt. Đề tài nghiên cứu được thực hiện trong bối cảnh hội nhập kinh tếnhưvậy nên chiến lược kinh doanh và các giải pháp tác giả đềxuất đều mang tính đột phá và hết sức táo bạo. Tính đột phá và táo bạo này thểhiện rõ nét nhất ởnội dung thay đổi mục tiêu chiến lược của Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM từmột ngân hàng chuyên doanh bán sỉthành một ngân hàng chuyên doanh bán lẻ. KẾT CẤU CỦA ĐỀTÀI Phù hợp với ý nghĩa, mục đích và phương pháp nghiên cứu vừa nêu trên, đềtài được kết cấu thành 03 chương với những nội dung chính nhưsau: Chương 1: Cơsởkhoa học vềchiến lược và quản trịchiến lược trong hoạt động kinh doanh. Chương 2: Phân tích hoạt động của Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM. Chương 3: Xây dựng chiến lược và giải pháp thực hiện chiến lược tại Chi nhánh Ngân hàng Đầu tưvà Phát triển TPHCM giai đoạn 2007 – 2015.