Trong điều kiện nền kinh tếthịtrường, quan hệtài chính giữa Nhà nước và doanh nghiệp chủ yếu thông qua quan hệ thuế, trong đó trọng tâm là thuếthu nhập doanh nghiệp (TNDN). Đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh (DNNQD) quan hệ này càng quan trọng. Các DNNQD ởViệt Nam là đối tượng nộp thuế(ĐTNT) có vai trò ngày càng quan trọng, tỷtrọng đóng thuếngày càng tăng, trong đó ThuếTNDN là chủyếu. ThuếTNDN đối với DNNQD vừa là công cụtác động của Nhà nước vừa là hình thức nghĩa vụ đóng góp cho Ngân sách nhà nước (NSNN). Việc áp dụng ThuếTNDN có vai trò quyết định thành công của chính sách thuế vàchính sách tài chính quốc gia nói chung. Trong điều kiện hệ th ống hành chính thuế đã thực hiện sang giai đoạn cải cách thuếbước II, đối v ới ThuếTNDN, chức năng kiểm tra, giám sát thuếcó vai trò đặc biệt quan trọng. Đây vừa là chức năng cơ bản trong quan hệthuếgiữa Nhà nước và doanh nghiệp, vừa là khâu tổ chức quan trọng quyết định sựthành công của chính sách thuế. Thuế TNDN là sắc thuếcó nguy cơbịlợi dụng cao, khó kiểm tra, giám sát, do đó khâu kiểm soát của cơquan thuếlại càng quan trọng. Luật Thuế TNDN được ban hành năm 1998, sửa đổi mới năm 2008, đến nay, sau trên 10 năm áp dụng đã phát huy tác dụng tốt và trởthành sắc thuếtrực thu chủyếu ởnước ta nói chung và ở Đắc Lắk nói riêng. Tuy nhiên, trong thực hiện, nhất là sau khi thực hiện cải cách thuếbước 2, cũng bộc lộnhiều vấn đềcần giải quyết. Ở các khâu quan trọng nhưtuyên truyền ý thức chấp hành luật, hướng dẫn thi hành, tổchức thu thuế, kiểm tra giám sát thi hành. đều có nhiều yếu kém, tùy tiện. Trong đó, tình trạng gian lận, trốn thuế TNDN ởkhu vực các DNNQD khá phổbiến dưới nhiều hình thức ngày càng tinh vi, khó phát hiện, sốthuếbịthất thoát vẫn cao. Tình trạng này rất điển hình ở Đắk Lắk là một tỉnh Tây Nguyên với cơ cấu kinh tếchủyếu là khu vực tưnhân