1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Nhật Bản là một trong các nền kinh tế lớn ở khu vực Châu Á -Thái Bình Dương. Trong nhiều năm qua, Nhật Bản luôn là một trong các thị trường xuất nhập khẩu trọng điểm của Việt Nam. Năm 2006 tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nhật Bản đạt 9,9 tỷ USD. Tuy nhiên, mức độ thâm nhập của hàng hoá Việt Nam vào thị trường Nhật Bản nhìn chung vẫn còn yếu. Nguyên nhân chủ quan là sức cạnh tranh của sản phẩm và khả năng tiếp thị của các doanh nghiệp Việt Nam chưa cao. Về khách quan, Nhật Bản là thị trường có quy định nhập khẩu khắt khe, đòi hỏi chất lượng hàng hoá cao, nhiều tiêu chuẩn kỹ thuật, đặc biệt là đòi hỏi cao về vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch nông sản, trong khi các mặt hàng mà Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản lại thuộc nhóm này. Vì vậy, để có thể tăng cường xuất khẩu vào thị trường này, việc tìm hiểu các quy định về nhập khẩu của Nhật Bản là việc làm hết sức cần thiết, cần được tiếp tục nghiên cứu. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Các quy định về nhập khẩu của Nhật Bản và khả năng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU Mối quan hệ thương mại Việt Nam – Nhật Bản, đầu tư trực tiếp của Nhật Bản vào Việt Nam và viện trợ phát triển chính thức của Chính phủ Nhật dành cho Việt Nam đã được đề cập đến trong nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu đi sâu vào tìm hiểu các quy định nhập khẩu của thị trường Nhật Bản không nhiều. Trong đó có một quyển sách do Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) ấn hành là “Quy định nhập khẩu hàng tiêu dùng vào Nhật” phát hành năm 2004, đề cập đến những quy định về nhập khẩu của Nhật Bản với các nhóm hàng tiêu dùng. Tuy nhiên, cuốn sách này không tham khảo được với nhóm hàng nông sản và thủy sản Việt Nam – vốn là những ngành mà Việt Nam lợi thế về điều kiện tự nhiên. Ngoài ra còn có cuốn sách 2 “Chính sách ngoại thương Nhật Bản thời kỳ tăng trưởng cao và toàn cầu hóa kinh tế” của GS. TS. Bùi Xuân Lưu, giới thiệu về các tổng quát về hệ thống thuế quan và các quy định phi quan thuế của thị trường Nhật Bản, nhưng cuốn sách này không đề cập đến các quy định cụ thể cho từng nhóm ngành. Bên cạnh đó còn có một số bài báo trên các báo và tạp chí của Việt Nam như “Thời báo kinh tế Việt Nam”, “Thương mại”, “Đầu tư”, “Nghiên cứu kinh tế”.cũng viết về thị trường Nhật Bản, nhưng chỉ đề cập sơ qua đến quy định nhập khẩu cho các nhóm ngành, và ít thông tin mang tính hệ thống. Ngoài ra, các sách và bài báo nêu trên chưa đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Nhật Bản. 3. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Đề tài nhằm tìm hiểu và phân tích chính sách nhập khẩu của Nhật Bản nhằm giúp các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam hiểu rõ hơn về thị trường này và khả năng xuất khẩu của Việt Nam, trên cơ sở đó đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang thị trường Nhật Bản. 4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU Để đạt được mục đích nói trên, đề tài đặt ra những nhiệm vụ nghiên cứu sau: – Nghiên cứu các quy định nhập khẩu của Nhật Bản và khả năng xuất khẩu của Việt Nam. – Tìm hiểu thực trạng về xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật, và thực trạng về các quy định nhập khẩu của Nhật Bản đối với các mặt hàng của Việt Nam. – Đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam vào thị trường Nhật Bản. 5. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đối tƣợng nghiên cứu: Các quy định nhập khẩu của Nhật Bản. Phạm vi nghiên cứu: Do giới hạn về thời gian và tài liệu nghiên cứu, đề tài chỉ nghiên cứu tập trung vào những quy định về nhập khẩu đối với các nhóm hàng có thế mạnh xuất khẩu của Việt Nam khi xuất khẩu vào thị trường Nhật Bản, cụ thể là nhóm hàng thuỷ sản, dệt may, đồ gỗ nội thất và nghiên cứu thêm một ngành 3 hàng có tiềm năng xuất khẩu sang thị trường Nhật là rau quả, và chỉ cập nhật các dữ liệu khẩu từ năm 1995 trở lại đây. 6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để thực hiện được những mục đích và những nhiệm vụ nghiên cứu và trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, đề tài đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu: tổng hợp, phân tích, và một số phương pháp phụ trợ như là phương pháp chuyên gia, thống kê toán học. 7. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN Ngoài lời mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, kết cấu của luận văn bao gồm: Chương 1- Một số quy định về nhập khẩu của Nhật Bản. Chương 2- Thực trạng về quy định nhập khẩu của Nhật B ản đối v ới h àng hoá Việt Nam. Chương 3- Khả năng và các giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Nhật Bản.