Động vật hoang dã là một thành tố tất yếu của hệ sinh thái, chúng có vai trò to lớn trong cân bằng sinh thái, là những mắt xích quan trọng trong chu trình dinh dưỡng và tuần hoàn vật chất trên trái đất. Đối với đời sống con người, động vật hoang dã là nguồn sống, chúng đáp ứng nhiều nhu cầu của con người như: Cung cấp lương thực, thực phẩm, giá trị giải trí, khoa học, văn hoá, sức khoẻ và nhiều giá trị tiềm tàng khác. Bảo vệ động, thực vật hoang dã góp phần bảo tồn bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên là một trong những chủ trương đã được Đảng ta khẳng định tại nhiều văn kiện quan trọng của Đảng (Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 15/11/2004 của Bộ Chính trị, Khoá IX; Chỉ thị 29-CT/TW ngày 21/01/2009 của Ban Bí thư, Khoá X và Hướng dẫn số 72-HD/BTGTW ngày 20/3/2009 của Ban Tuyên giáo Trung ương về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước) cũng như sự thể hiện trong những văn bản pháp luật. Quy định về bảo tồn động, thực vật hoang dã, trong đó có Luật Đa dạng sinh học, được Quốc hội thông qua tháng 11/2008. Đây là văn bản pháp lý có hiệu lực cao nhất, điều chỉnh toàn diện và thống nhất các vấn đề về đa dạng sinh học nói chung và bảo tồn động, thực vật hoang dã nói riêng. Luật có dành một chương riêng (chương IV) quy định về bảo tồn và phát triển bền vững các loài sinh vật. Quan điểm về bảo tồn động, thực vật hoang dã trong Luật Đa dạng sinh học đã có sự đổi mới cơ bản, đó là bảo tồn phải kết hợp với khai thác, sử dụng; chia sẻ lợi ích giữa các bên có liên quan bảo đảm hài hòa giữa lợi ích của Nhà nước và lợi ích của các tổ chức, cá nhân. Dù đã có nhiều nghị quyết, văn bản pháp luật về bảo vệ tài nguyên và môi trường, bảo vệ các loài động, thực vật hoang dã, nhưng trên thực tế, nguồn tài nguyên đa dạng sinh học của chúng ta tiếp tục bị suy thoái, các loài động, thực vật tiếp tục bị rơi vào nguy cơ tuyệt chủng trên lãnh thổ Việt Nam. Tình trạng buôn bán, vận chuyển động thực vật hoang dã trái phép từ năm 1996-2007 ngày càng gia tăng, quy mô ngày càng lớn, cả nước đã có 14.758 vụ vi phạm về săn bắt và buôn bán động, thực vật hoang dã. Lực lượng chức năng đã tịch thu 181.670 cá thể với trọng lượng khoảng 635 tấn. Số vụ vi phạm hàng năm vẫn có xu hướng tăng. Việt Nam không chỉ đóng vai trò là nơi cung cấp, mà còn là thị trường trung chuyển đối với động, thực vật hoang dã đi các thị trường khác. Vụ bắt giữ trên 25 tấn tê tê đông lạnh và vảy tê tê năm 2008 và gần đây là 6,2 tấn ngà voi ở cảng Hải phòng càng cho thấy Việt Nam đã và đang trở thành nơi trung chuyển động, thực vật hoang dã trái phép sang thị trường quốc tế.