Sau nhiều biến cố thăng trầm, đến năm 1802 Nguyễn Ánh giành được chiến thắng trước nhà Tây Sơn lập ra vương triều Nguyễn, mở đầu giai đoạn trị vì kéo dài 143 năm của triều đại quân chủ cuối cùng ở Việt Nam. Trong thời gian trị vì, 4 vị vua đầu của triều Nguyễn, từ Gia Long, Minh Mạng đến Thiệu Trị, Tự Đức đã dày công xây dựng bộ máy nhà nước quân chủ tập quyền vững mạnh. Kết quả, so với các triều đại quân chủ Việt Nam trước đó, dưới 4 vị vua đầu triều Nguyễn đã xây dựng được bộ máy nhà nước khá hoàn chỉnh từ trung ương đến địa phương. Bộ máy nhà nước của triều Nguyễn được xây dựng trên cơ sở kế thừa có chọn lọc các bộ máy nhà nước quân chủ Việt Nam trước đó và nhà Thanh (Trung Quốc) đương thời. Trải qua quá trình hoạt động, bộ máy nhà nước của triều Nguyễn giai đoạn 1802 – 1885 đã có những đóng góp nhất định. Một trong những nguyên nhân góp phần cho triều Nguyễn có được những đóng góp trên đó là triều đại này đã xây dựng, vận hành một hệ thống giám sát khá hoàn chỉnh và hiệu quả. 1.1. Trong quá trình ra đời, tồn tại và phát triển, cơ quan giám sát của triều Nguyễn như: Đô sát viện, lục khoa và Giám sát ngự sử của 16 đạo đã có những đóng góp lớn, góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương cũng như ổn định xã hội và phần nào đảm bảo quyền, lợi ích của dân chúng. 1.2. Từ sau Cách mạng tháng Tám 1945, nhất là trong những thập niên gần đây, nghiên cứu về các chúa Nguyễn và triều Nguyễn luôn là đề tài được nhiều học giả quan tâm. Tuy nhiên, đến nay cơ quan giám sát của triều Nguyễn vẫn là vấn đề chưa được quan tâm nghiên cứu nhiều, các kết quả nghiên cứu chủ yếu chỉ dừng lại ở mức độ khảo tả, tư liệu rời rạc chưa hệ thống, chưa đánh giá được những đóng góp và hạn chế về tổ chức và thực tiễn hoạt động của cơ quan giám sát triều Nguyễn giai đoạn 1802 – 1885. 1.3. Nghiên cứu về cơ quan giám sát sẽ cho chúng ta những kinh nghiệm trong việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống tư pháp, thanh tra, giám sát nói riêng và bộ máy nhà nước của Việt Nam nói chung trong giai đoạn hiện nay. Đây là một trong những khoảng trống trong nghiên cứu về triều Nguyễn cũng như nghiên cứu về cơ quan giám sát dưới chế độ quân chủ ở Việt Nam cần phải sớm được khắc phục, nhất là khi Việt Nam đang hướng đến xây dựng và hoàn thiện hệ thống tư pháp, thực thi nền thanh tra, giám sát mạnh và minh bạch.