Chiến tranh lạnh kết thúc đã mởra một không gian rộng lớn cho hòa bình và phát triển đối với mọi quốc gia nói riêng và từng khu vực nói chung. Trong đó, xu thếchủyếu của nhân loại là đối thoại và hợp tác thay cho đối đầu; sức mạnh kinh tế là thước đo quan trọng nhất của thực lực quốc gia. Đồng thời dưới tác động của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ, của toàn cầu hoá, nhân loại đã xích lại gần nhau trong sựgắn kết mang tính chất tùy thuộc ngày càng lớn. Tuy nhiên, thếgiới cũng tiềm ẩn những nhân tốbất ổn khó lường định. Những vấn đềmang tính toàn cầu tiếp tục nảy sinh và biến động phức tạp đang là những thách thức nghiêm trọng đòi hỏi có sựhợp tác của các quốc gia đểcùng nhau giải quyết. Tại Đông Nam Á, cùng với những thuận lợi do bối cảnh chung mang lại và sựphát triển năng động về kinh tế, thì cục diện chính trị, an ninh cũng tiềm ẩn nhiều bất trắc xuất phát từan ninh truyền thống, phi truyền thống và sựcạnh trạnh chiến lược giữa các nước lớn, trong đó nổi lên gay cấn nhất là tranh chấp Biển Đông. Với tầm quan trọng của mình, Đông Nam Á trởthành một không gian địa chiến lược và địa chính trịvào loại nhạy cảm ởchâu Á – Thái Bình Dương. Đồng thời, sau Chiến tranh lạnh khu vực này là nơi mà sự đan xen và tương tác quyền lực giữa các nước lớn rất phức tạp, với trạng thái cạnh tranh diễn ra quyết liệt, trong khi sựdung hòa lợi ích và quyền lực giữa họcũng rất thiếu ổn định