Truyền thuyết, một thể loại văn học dân gian mang lại nhiều giá trị cho lịch sử văn học dân tộc. Bên cạnh vô số những truyền thuyết ngợi ca các vị anh hùng dân tộc còn có một mảng truyền thuyết về những nhân vật phản diện. Đó là những tên tướng giặc, những kẻ bán nước, những người làm điều ác có hại cho nhân dân. Mảng truyền thuyết này chưa được tập trung khai thác trong giới nghiên cứu văn hóa, văn học dân gian. Chúng tôi chọn đề tài: “Truyền thuyết Phạm Nhan và tín ngưỡng thờ ác thần của người Việt ở Bắc Bộ” bởi những lí do sau: – Lí do khoa học: Văn học dân gian là một bộ phận không thể tách rời của văn hóa dân gian, một thành phần không nhỏ trong nội hàm khái niệm Folklore, văn học dân gian gắn bó mật thiết với những sinh hoạt văn hóa xã hội của nhân dân. Mối quan hệ giữa văn học dân gian trong đó có thể loại truyền thuyết với những sinh hoạt tín ngưỡng dân gian là mối quan hệ có tính chất quy luật, tương tác lẫn nhau. Truyền thuyết tạo cho những hoạt động sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng thêm phong phú, thiêng liêng, cao cả, ngược lại chính những hoạt động văn hóa này nhằm minh chứng, khẳng định cho sự tồn tại của thể loại truyền thuyết. Việt Nam là một quốc gia có bề dày lịch sử với biết bao biến cố thăng trầm, khốc liệt, những cuộc chiến tranh kéo dài vì sự sinh tử tồn vong của dân tộc. Trên chặng đường dài mấy nghìn năm lịch sử ấy, văn học dân gian trong đó có thể loại truyền thuyết đã lưu giữ những biến chuyển trong đời sống văn hóa, xã hội. Đó là nguồn tư liệu vô cùng quý, luôn đồng hành cùng với chính sử trên con đường tìm hiểu cội nguồn dân tộc. Nói như M.Gorki: “Không thể nào hiểu được lịch sử chân chính của nhân dân lao động nếu không hiểu biết sáng tác dân gian truyền miệng. Từ thời cổ, văn học dân gian đã theo sát lịch sử một cách độc đáo”.